Laporan Negara mengenai Amalan Hak Asasi Manusia 2022: Malaysia

Bahagian 1. Menghormati Integriti Orang

A. PENGAMBILAN NYAWA SEWENANG-WENANGNYA DAN PEMBUNUHAN LAIN YANG MENYALAHI UNDANG-UNDANG ATAU BERMOTIFKAN POLITIK

Terdapat laporan di sana sini mengenai kerajaan atau ejennya melakukan pembunuhan sewenang-wenangnya atau menyalahi undang-undang, kebanyakannya berlaku dalam sistem penjara.

Pada bulan Januari, seorang tahanan meninggal dunia dalam tahanan polis di pusat tahanan sementara di Daerah Taiping, Negeri Perak. Polis Diraja Malaysia (PDRM) kemudiannya mendakwa dua pegawai polis dan dua tahanan kerana “menyebabkan kecederaan berhubung kematian.” Sehingga bulan November tiada sabitan berkaitan kes ini.

Pada bulan Mei, Koroner Rasyihah Ghazali memutuskan bahawa terdapat “penyalahgunaan kuasa dan unsur-unsur jenayah” dalam kematian tiga lelaki, termasuk seorang warga Sri Lanka, yang ditembak oleh polis dari jarak dekat pada tahun 2019 kerana dakwaan yang mereka terlibat dalam rompakan bersenjata di Rawang, Negeri Selangor. Koroner menyimpulkan bahawa polis tidak menembak untuk mempertahankan diri, dengan memetik beberapa fakta yang dipertikaikan termasuk kedudukan mayat, senjata yang digunakan, dan kehilangan isteri salah seorang mangsa yang tidak dapat dijelaskan.

Unit Siasatan Jenayah Kematian Dalam Tahanan PDRM mula menyiasat semua kes kematian dalam tahanan pada bulan Januari. Pada bulan Februari, PDRM mengumumkan beberapa langkah untuk menambah baik pengurusan tahanan termasuk menghebahkan kes kematian dalam tahanan sebagai prosedur operasi standard. Pemerhati menyatakan bahawa jumlah kematian dalam tahanan pada tahun-tahun sebelumnya berkemungkinan kurang dilaporkan.

Siasatan oleh Bahagian Siasatan Jenayah terhadap penggunaan kekerasan yang membawa maut oleh pegawai polis berlaku hanya jika Peguam Negara memulakan siasatan atau meluluskan permohonan untuk siasatan oleh ahli keluarga si mati. Apabila Peguam Negara mengarahkan siasatan rasmi, mahkamah koroner bersidang, dan pendengaran dibuka kepada orang ramai. Dalam kes sedemikian, mahkamah biasanya mengeluarkan “keputusan terbuka” bermakna tiada tindakan lanjut terhadap polis.

B. KEHILANGAN

Tiada laporan kehilangan oleh atau bagi pihak berkuasa kerajaan.

Pada bulan April, Suruhanjaya Hak Asasi Manusia Malaysia (SUHAKAM) mengeluarkan hasil siasatan awamnya terhadap pemeluk agama Kristian Joshua Hilmy dan isteri Ruth Sitepu (sepasang suami isteri yang hilang sejak tahun 2016) dan mendapati bahawa mereka menjadi mangsa kehilangan paksa. Pesuruhjaya SUHAKAM ketika itu Mohd Hishamudin Yunus, yang mempengerusikan siasatan itu, berkata suruhanjaya itu tidak menemui bukti bahawa Hilmy dan Sitepu diculik oleh “ejen kerajaan” tetapi menyimpulkan pihak berkuasa gagal menyiasat kes itu “dengan tekun dan serius.”

Pada bulan Julai, Mahkamah Tinggi membenarkan Norhayati Mohd Ariffin, isteri kepada aktivis yang hilang Amri Che Mat, untuk meneruskan usahanya untuk memaksa kerajaan menyahklasifikasi dan memberinya laporan pasukan petugas khas mengenai kehilangan Amri secara paksa pada tahun 2016. Hakim memutuskan Norhayati sangat terkesan dan mempunyai kes yang boleh dihujahkan. Hakim juga menyatakan bahawa mengklasifikasikan laporan di bawah Akta

Rahsia Rasmi “menghentikan usaha Norhayati untuk mendapatkan keadilan” mengenai apa yang dipercayai olehnya sebagai penculikan suaminya. Pada tahun 2019, SUHAKAM mendapati kehilangan Amri Che Mat dilakukan oleh Cawangan Khas PDRM.

C. SEKSAAN DAN LAYANAN ATAU HUKUMAN LAIN YANG KEJAM, TIDAK BERPERIKEMANUSIAAN ATAU MENJATUHKAN MARUAH, DAN SALAH GUNA LAIN YANG BERKAITAN

Tiada undang-undang khusus melarang penyeksaan. Namun, undang-undang yang melarang “melakukan kecederaan parah” merangkumi penyeksaan. Lebih 60 kesalahan dikenakan hukuman sebat, kadangkala bersama hukuman penjara. Hakim secara rutin menjatuhkan hukuman sebatan terhadap jenayah termasuk penculikan, rogol, samun, dan kesalahan bukan keganasan seperti pemilikan dadah, jenayah pecah amanah, penyeludupan migran, kesalahan imigresen dan lain-lain. Undang-undang sivil dan jenayah mengecualikan hukuman sebat ke atas semua wanita, dan lelaki berusia lebih daripada 50 tahun, kecuali jika disabitkan dengan kesalahan merogol. Kanak-kanak lelaki antara umur 10 dan 18 boleh menerima maksimum 10 sebatan “rotan ringan” di dalam mahkamah awam.

Terlepas daripada hukuman kadangkala merupakan masalah dalam pasukan keselamatan kerana sebahagiannya disebabkan oleh korupsi dan ketiadaan ketelusan dan pengawasan orang awam. Salah guna polis terhadap suspek dalam tahanan dan kekurangan akauntabiliti bagi kesalahan tersebut kekal menjadi masalah yang serius.

Pada bulan Februari, Suruhanjaya Integriti Agensi Penguatkuasaan menyatakan ia tidak dapat mengesahkan kewujudan kartel “polis kotor” seperti yang didakwa oleh bekas Ketua Polis Negara Abdul Hamid Bador pada tahun 2021. Abdul Hamid menyifatkan penemuan itu sebagai “cetek dan tidak betul” dan berpegang pada dakwaannya bahawa “kartel” pegawai polis bersubahat dengan penjenayah.

Pada bulan Ogos, Konsul Jeneral Indonesia di Negeri Sabah memfailkan aduan rasmi dengan kerajaan Negeri Sabah selepas jabatan imigresen Sabah didakwa secara salah memenjarakan dan merotan warga Indonesia Sabri Umar pada bulan April selepas penamatan permit kerjanya. Mahkamah Sesyen Tawau mendakwa Sabri tidak memiliki permit imigresen yang sah, walaupun dia memiliki dokumen yang sah, dan menjatuhkan hukuman penjara 11 bulan dan lima sebatan. Pada bulan Jun, penjara Tawau melaksanakan lima sebatan walaupun rayuan belum selesai. Pada 22 Julai, Mahkamah Tinggi di Tawau membebaskan Sabri tetapi menyatakan bahawa dia telah pun dirotan.

Pada bulan April, PDRM memperkenalkan dua modul hak asasi manusia baharu, yang dibangunkan dengan kerjasama SUHAKAM, ke dalam kompetensi utamanya untuk Program Latihan Asas Polis.

Keadaan Penjara dan Pusat Tahanan

Keadaan di penjara dan pusat tahanan berkemungkinan teruk dan mengancam nyawa akibat kesesakan.

Keadaan Fizikal Teruk: Kesesakan di penjara dan pusat tahanan imigresen, terutamanya di kemudahan berhampiran bandar utama, kekal menjadi masalah serius. Menurut Kementerian Dalam Negeri, 20 daripada 37 penjara di negara ini penuh sesak. Di Kuala Lumpur serta negeri Selangor dan negeri Kelantan, penjara melebihi kapasiti sebanyak 45 hingga 50 peratus. Menurut World Prison Brief, sehingga Ogos 2021 Malaysia mempunyai 69,507 banduan di 52 penjara yang direka untuk memuatkan hanya 61,242 banduan.

Laporan bulan Mei oleh pertubuhan bukan kerajaan (NGO) hak asasi manusia Suaram mendapati bahawa penjara penuh sesak, dengan bukti keadaan hidup yang teruk, seperti sel tanpa tingkap dan banduan terpaksa tidur di atas lantai. Banduan juga bimbang tentang layanan teruk dan kematian dalam tahanan. Advokat tempatan berkata wanita transgender menjalani hukuman mereka di penjara yang dikhususkan untuk lelaki, dan polis serta banduan mendera mereka secara seksual dan lisan.

Pada bulan Jun, lima warga China memberitahu media bahawa selepas berbulan-bulan berada di pusat tahanan imigresen, mereka mengalami “kegatalan dan pustul” dan kekurangan zat, serta makanan di pusat tahanan itu “sangat tidak bersih.”

Pada bulan Julai, Setiausaha PDRM Noorsiah Mohd Saaduddin mengesahkan 19 kematian dalam tahanan sehingga 15 Julai. Dalam satu kenyataan media Noorsiah berkata, daripada 19 kematian, sembilan di dalam lokap polis, lapan di dalam hospital, dan dua meninggal dunia dalam perjalanan ke hospital.

Pada bulan Julai, Menteri Dalam Negeri Hamzah Zainudin memberitahu parlimen bahawa 258 lelaki, 34 wanita dan enam kanak-kanak meninggal dunia di pusat tahanan imigresen antara Januari 2020 hingga Julai 2022. Sehingga 26 April, terdapat 1,528 kanak-kanak (851 lelaki, 677 perempuan) di pusat tahanan imigresen di seluruh negara. Mereka tidak diasingkan daripada tahanan dewasa.

Pentadbiran: Undang-undang membenarkan penyiasatan terhadap tuduhan penganiayaan. Bagaimanapun, peraturan ini tidak selalunya dipatuhi. Pegawai yang didapati bertanggungjawab atas kematian dalam tahanan secara umumnya tidak menghadapi hukuman.

Pihak berkuasa mengehadkan hak untuk mengamalkan agama bagi mereka yang bukan berfahaman Sunni, amalan mereka diharamkan oleh kerajaan sebagai “sesat.”

Pemantauan Bebas: Pihak berkuasa secara umumnya tidak membenarkan NGO atau media tempatan untuk memantau keadaan penjara. Undang-undang membenarkan hakim untuk melawat penjara bagi memeriksa keadaan dan bertanya tahanan dan pegawai penjara tentang keadaan penjara. Suruhanjaya Integriti Agensi Penguatkuasaan, Jawatankuasa Antarabangsa Palang Merah, dan SUHAKAM memantau penjara dan pusat tahanan berdasarkan kes demi kes.

Kerajaan tidak memberikan akses kepada Pejabat Pesuruhjaya Tinggi PBB untuk Pelarian (UNHCR) ke dalam kemudahan tahanan yang menahan pekerja migran dan pelarian.

D. PENANGKAPAN ATAU PENAHANAN SEWENANG-WENANG

Undang-undang melarang penangkapan dan penahanan sewenang-wenang dan memberi hak kepada sesiapa sahaja untuk mencabar undang-undang penangkapan atau penahanan di mahkamah, dan kerajaan secara umumnya mematuhi syarat ini.

Polis boleh menahan orang yang disyaki melakukan keganasan, jenayah terancang, aktiviti kumpulan kongsi gelap, dan pengedaran dadah atau penyeludupan orang tanpa waran atau semakan kehakiman selama tempoh dua tahun, ini boleh diperbaharui bagi tempoh masa yang tak terbatas. Walau bagaimanapun, dalam tempoh tujuh hari dari penahanan awal, polis mesti mengemukakan kes untuk penahanan kepada pendakwa raya. Jika pendakwa bersetuju “terdapat bukti yang mencukupi untuk mewajarkan” penahanan berterusan dan siasatan lanjut, pegawai siasatan carian fakta yang dilantik oleh Menteri Dalam Negeri mesti melapor kepada lembaga penahanan yang dilantik oleh Agong atas nasihat kerajaan dalam tempoh 59 hari. Lembaga penahanan boleh memperbaharui perintah tahanan atau mengenakan perintah untuk mengehadkan tempat kediaman suspek, perjalanan, akses kepada kemudahan komunikasi, dan penggunaan internet sehingga tempoh masa maksimum lima tahun. Dalam kes lain, undang-undang membenarkan penahanan penyiasatan hingga 28 hari untuk mencegah suspek jenayah daripada melarikan diri atau memusnahkan bukti semasa siasatan.

Undang-undang imigresen membenarkan pihak berkuasa menangkap dan menahan bukan warga negara selama 30 hari, sementara menunggu keputusan pengusiran.

Prosedur Penahanan dan Layanan terhadap Tahanan

Undang-undang membenarkan polis untuk menangkap dan menahan individu secara tanpa waran atas beberapa kesalahan, malah di luar situasi bagi jenayah yang sedang berjalan atau keadaan mendesak lain. Semasa penyiasatan, polis boleh menahan seorang suspek selama 24 jam, yang boleh dilanjutkan sehingga maksimum 14 hari dengan perintah mahkamah berdasarkan peruntukan undang-undang jenayah umum. NGO melaporkan amalan polis untuk membebaskan suspek dan kemudian menahan semula mereka dengan cepat untuk meneruskan penahanan siasatan tanpa meminta kebenaran mahkamah.

Sesetengah NGO menegaskan bahawa pendekatan polis yang bersifat “tangkap dahulu, siasat kemudian” berlaku secara berleluasa, terutamanya dalam kes yang melibatkan tuduhan keganasan. Mengikut undang-undang seseorang mesti diberitahu mengenai alasan penahanan oleh pegawai yang menahan.

Jaminan biasanya tersedia untuk orang yang dituduh melakukan jenayah yang tidak boleh dihukum penjara seumur hidup atau hukuman mati. Jumlah dan ketersediaan jaminan adalah mengikut budi bicara hakim. Orang yang diberi jaminan biasanya mesti menyerahkan pasport mereka kepada mahkamah.

Polis mesti memaklumkan tahanan mengenai hak untuk menghubungi ahli keluarga dan mendapat nasihat daripada peguam pilihan mereka. Walau bagaimanapun, polis sering kali menafikan akses tahanan kepada peguam dan menyoal suspek tanpa membenarkan kehadiran peguam. Polis mewajarkan amalan ini sebagai perlu untuk mengelakkan gangguan dalam siasatan yang sedang berjalan, dan mahkamah secara umumnya membenarkan amalan ini.

Walaupun pihak berkuasa secara amnya menganggap komunikasi peguam-klien sebagai hak istimewa, pegawai Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) boleh menyoal peguam yang mengiringi klien mereka untuk perbicaraan suruhanjaya tanpa arahan mahkamah mengenai interaksi mereka dengan pelanggan mereka dan kandungan perbincangan mereka.

Polis kadangkala tidak membenarkan perjumpaan segera tahanan dengan ahli keluarga atau pelawat lain.

Undang-undang membenarkan penahanan saksi material dalam kes jenayah jika orang itu berkemungkinan melarikan diri.

Penahanan Sewenang-wenang: Pihak berkuasa kadangkala menggunakan kuasa mereka untuk menakut-nakutkan dan menghukum pihak yang melawan kerajaan. Aktivis dan pengkritik kerajaan sering ditangkap pada larut malam, disoal siasat selama berjam-jam, dan direman dalam tempoh yang panjang, walaupun mereka akhirnya tidak didakwa atas kesalahan.

Pada bulan Mei, polis memulakan siasatan terhadap Lim Kit Siang, ketika itu ahli parlimen pembangkang daripada Parti Tindakan Demokratik (DAP), berhubung satu catatan di Twitter. Siasatan dibuka atas dakwaan hantaran Tweeter tersebut mengandungi komen yang boleh mengganggu ketenteraman awam dan keharmonian negara. Kit Siang telah menyuarakan kebimbangan di blognya bahawa Malaysia (merujuk kepada krisis di Sri Lanka) mungkin menjadi negara gagal dalam tiga atau empat dekad akan datang.

Penahanan Praperbicaraan: Mahkamah yang penuh sesak dan kekurangan pekerja sering mengakibatkan penahanan praperbicaraan yang panjang, kadang-kadang berlangsung selama beberapa tahun. World Prison Brief melaporkan bahawa tahanan praperbicaraan merangkumi sekitar 42 peratus populasi penjara pada tahun 2021.

E. PENAFIAN PERBICARAAN AWAM YANG ADIL

Tiga perkara dalam perlembagaan memperuntukkan asas bagi institusi penghakiman yang bebas. Namun peruntukan perlembagaan yang lain, undang-undang yang menyekat semakan penghakiman, dan pengaruh eksekutif ke atas pelantikan kehakiman mengehadkan kebebasan kehakiman dan mengukuhkan pengaruh eksekutif ke atas institusi kehakiman. Badan kehakiman sering mengalah kepada pihak polis atau pihak berkuasa eksekutif dalam kes yang dianggap oleh pihak-pihak ini sebagai memberi kesan kepada kepentingan mereka.

Anggota Majlis Peguam Malaysia, perwakilan NGO, dan pemerhati lain menyatakan keprihatinan serius mengenai batasan yang ketara terhadap kebebasan kehakiman, dengan menyebut beberapa contoh keputusan mahkamah yang dibuat sewenang-wenang, pendakwaan terpilih, dan layanan istimewa terhadap beberapa litigan dan peguam. Perwakilan daripada kumpulan-kumpulan ini berpendapat bahawa garis antara eksekutif, badan kehakiman, dan negara sangat kabur dan badan kehakiman perlu objektif dan menunjukkan lebih banyak kebebasan.

Pada bulan Jun, ratusan peguam berhimpun secara aman sebagai sebahagian daripada Perhimpunan Untuk Kebebasan Badan Kehakiman oleh Majlis Peguam Malaysia. Menurut laporan media, para peserta meluahkan rasa tidak puas hati Majlis Peguam terhadap “intimidasi” kerajaan terhadap badan kehakiman, khususnya siasatan SPRM terhadap Hakim Mahkamah Rayuan Nazlan Mohd Ghazali. Nazlan menjadi hakim bagi sabitan tahun 2020 terhadap bekas Perdana Menteri Najib Razak dalam kes berkaitan pengubahan wang haram 1Malaysia Development Berhad, dan ahli Majlis Peguam percaya siasatan SPRM terhadap hakim itu tidak berasas. Presiden Majlis Peguam Karen Cheah, yang mengetuai perhimpunan itu, memberitahu media bahawa mesej yang dibawa bantahan itu adalah bahawa siasatan SPRM merupakan “percubaan rahsia untuk menakutkan badan kehakiman dan menolak sabitan kesalahan [Najib] dan tidak boleh dibiarkan.”

Prosedur Perbicaraan

Perlembagaan memperuntukkan perbicaraan yang adil dan terbuka, dan badan kehakiman secara amnya menguatkuasakan hak ini. Namun mereka yang tidak berkemampuan dan bergantung kepada bantuan guaman selalunya tidak mempunyai masa yang mencukupi untuk membuat persediaan perbicaraan. Defendan mempunyai hak untuk bercakap dengan peguam pilihan mereka atau mendapatkan peguam yang dilantik atas dana awam hanya jika mereka menghadapi pertuduhan yang membawa hukuman mati. Dalam sesetengah kes lain defendan boleh memohon untuk mendapatkan peguam bela awam. Walaupun defendan boleh mengemukakan saksi dan bukti bagi pihak mereka, penemuan praperbicaraan yang terhad dalam kes jenayah melambatkan pembelaan.

Defendan boleh merayu keputusan mahkamah kepada mahkamah yang lebih tinggi, tetapi hanya jika rayuan itu menimbulkan persoalan undang-undang atau jika keadaan material menimbulkan keraguan munasabah mengenai sabitan atau hukuman. Majlis Peguam Malaysia mendakwa sekatan ini keterlaluan.

Dalam kes-kes yang berkaitan dengan keganasan atau keselamatan negara, undang-undang membenarkan polis menahan orang, walaupun selepas dibebaskan, terhadap kemungkinan rayuan oleh pihak pendakwaan.

Banduan dan Tahanan Politik

Tidak ada laporan mengenai banduan atau tahanan politik.

Prosedur dan Remedi Kehakiman Sivil

Individu atau pertubuhan boleh menyaman kerajaan dan pegawai kerajaan di mahkamah atas tuduhan pelanggaran hak asasi manusia. Namun, tunggakan kes yang tinggi sering mengakibatkan kelewatan tindakan sivil, yang tidak menguntungkan plaintif. Mahkamah menggalakkan penggunaan mediasi dan timbang tara untuk mempercepat penyelesaian.

F. GANGGUAN SEWENANG-WENANG ATAU MENYALAHI UNDANG-UNDANG TERHADAP PRIVASI, KELUARGA, TEMPAT KEDIAMAN, ATAU PIHAK BERHUBUNGAN

Undang-undang melarang tindakan sedemikian. Namun, kadangkala pihak berkuasa melanggar privasi rakyat. Di bawah undang-undang keselamatan negara, polis boleh memasuki dan menggeledah rumah orang yang disyaki mengancam keselamatan negara tanpa waran. Kerajaan mengawasi internet dan mengancam akan menahan sesiapa yang menghantar atau menyiarkan kandungan yang dianggap oleh kerajaan sebagai ancaman terhadap ketenteraman atau keselamatan awam (lihat bahagian 2.a.).

Pihak berkuasa Islam boleh memasuki premis persendirian tanpa waran untuk menangkap orang Islam yang disyaki melakukan kesalahan seperti perjudian, pengambilan alkohol, dan hubungan seksual di luar perkahwinan.

Kerajaan tidak mengiktiraf perkahwinan antara orang Islam dan bukan Islam dan menganggap anak yang dilahirkan daripada penyatuan tersebut haram.

Bahagian 2. Penghormatan terhadap Kebebasan Sivil

A. KEBEBASAN BERSUARA, TERMASUK UNTUK PIHAK AKHBAR DAN MEDIA LAIN

Perlembagaan membenarkan sekatan ke atas kebebasan bersuara “demi kepentingan keselamatan Persekutuan… [atau] ketenteraman awam.” Kerajaan kerap menyekat kebebasan bersuara orang ramai, media, dan masyarakat sivil, dengan memetik sebab-sebab seperti mempertahankan Islam dan status istimewa orang Melayu, melindungi keselamatan negara, mengekalkan ketenteraman awam, dan memelihara hubungan persahabatan dengan negara-negara lain. Kerajaan mengekang kebebasan bersuara, khususnya kebebasan akhbar.

Kebebasan Bersuara: Undang-undang melarang hasutan dan komen terbuka mengenai isu yang ditakrifkan sebagai sensitif, termasuk perkara perkauman dan agama atau kritikan terhadap Agong atau Sultan yang memerintah. Undang-undang melarang ucapan “dengan sengaja untuk melukai perasaan keagamaan seseorang.”

Polis mendakwa artis aktivis Fahmi Reza pada bulan Februari kerana “menyiarkan kandungan dengan niat untuk menyakitkan hati orang lain.” Tuduhan ini berkaitan imej yang disiarkan Fahmi di media sosial pada Jun 2021 yang menggambarkan dua tin arak, satu dengan logo Parti Islam Se-Malaysia (PAS), sebuah parti dalam gabungan kerajaan, dengan frasa “Carlsberg untuk semua.” Fahmi menyiarkan imej itu sebagai tindak balas kepada keputusan kerajaan membenarkan kilang arak terus beroperasi sementara perniagaan lain ditutup untuk mengehadkan penularan COVID-19. Mahkamah Sesyen Kuala Lumpur memberikan “pelepasan yang tidak menyamai pembuktian tidak bersalah” kepada Fahmi atas kes itu pada 14 Oktober. Pada bulan Februari, Fahmi mengaku tidak bersalah atas tuduhan berasingan membuat siaran “lucah” media sosial dengan “niat untuk menyakiti hati seseorang” pada Februari 2021. Ia timbul daripada catatan di Twitter yang merujuk kepada Menteri Kesihatan ketika itu Adham Baba sebagai “babi.” Pertuduhan itu digugurkan pada bulan Ogos.

Pada 25 April, mahkamah tinggi syariah Kuala Lumpur menjatuhkan hukuman penjara tujuh hari kepada ahli parlimen pembangkang Maria Chin Abdullah kerana kenyataannya pada tahun 2019 bahawa undang-undang syariah negara mendiskriminasi wanita. Maria, seorang pemeluk baharu Islam, membuat kenyataan itu selepas bekas isteri seorang ahli perniagaan terkemuka menjalani hukuman penjara tujuh hari yang dijatuhkan oleh mahkamah syariah kerana menjadualkan semula tarikh lawatan anak untuk bekas suaminya.

Pada bulan Jun, Ketua Bahagian Siasatan Jenayah PDRM Abd Jalil Hassan melaporkan bahawa polis menahan 46 individu sejak bulan Januari kerana kenyataan yang memfitnah dan menghina kerabat diraja negara dan berkata, “terdapat had kebebasan bersuara.”

Keganasan dan Gangguan: Wartawan mengalami gangguan dan intimidasi.

Pada bulan Mei, Kesatuan Kebangsaan Wartawan Semenanjung Malaysia dan kumpulan advokasi kebebasan akhbar Gerakan Media Merdeka menggesa pihak berkuasa mengambil tindakan terhadap mana-mana pihak yang menyerang wartawan ketika menjalankan tugas. Ini susulan insiden pengawal keselamatan di sebuah cawangan Jabatan Imigresen di Kuala Lumpur menjerit kepada dua wartawan portal berita The Vibes, merampas telefon bimbit wartawan, dan menyuruh mereka berhenti menemu bual pelawat Jabatan Imigresen berhubung masa pemprosesan pasport yang perlahan.

Penapisan atau Sekatan Kandungan untuk Pihak Akhbar dan Media Lain, Termasuk Media Dalam Talian: Kerajaan mengekalkan keupayaan untuk mengawal kandungan berita, termasuk keupayaan untuk menapis, dan kadang-kadang menggunakan kawalan sedemikian terhadap kedua-dua media cetak dan penyiaran. Kerajaan mengharamkan, menyekat atau mengehadkan edaran beberapa penerbitan yang dianggap mengancam ketenteraman awam, moral atau keselamatan negara. Undang-undang mewajibkan permit untuk memiliki mesin cetak, dan pencetak selalunya keberatan untuk mencetak penerbitan yang mengkritik kerajaan kerana takut akan tindakan balas. Dasar sedemikian menghalang kewartawanan bebas atau penyiasatan dan mengakibatkan penapisan sendiri dalam media cetak dan penyiaran. Saluran media dalam talian lebih bebas tetapi lebih berkemungkinan menjadi sasaran tindakan undang-undang dan gangguan.

Kerajaan kadangkala menapis majalah, akhbar dan program siaran berita dari luar, selalunya disebabkan kandungan seksual.

Pada bulan Oktober, Kementerian Dalam Negeri mengharamkan tiga penerbitan kerana “memudaratkan moral.” Penerbitan-penerbitan ini, Chelsia Amanda (Berdasarkan Kisah Benar), Heartstopper Jilid 2, dan Cekik, dilaporkan mengandungi “kandungan lucah dan tidak bermoral” dan dianggap sebagai percubaan untuk “mempromosikan” budaya lesbian, gay, biseksual, transgender, queer dan interseks (LGBTQI+) (lihat bahagian 6, Tindakan Keganasan, Penjenayahan dan Salah Guna Lain Berdasarkan Orientasi Seksual, Identiti atau Ekspresi Jantina atau Ciri-ciri Seks – Sekatan Kebebasan Bersuara, Berpersatuan, atau Perhimpunan Aman).

Undang-undang Libel/Fitnah: Undang-undang ini termasuk seksyen mengenai fitnah sivil dan jenayah. Fitnah jenayah boleh dihukum penjara maksimum dua tahun, denda, atau kedua-duanya sekali. Kenyataan yang benar boleh dianggap sebagai fitnah jika ia melanggar “kesejahteraan awam”. Kerajaan dan penyokongnya menggunakan undang-undang ini, bersama dengan peruntukan terhadap hasutan, untuk menghukum dan menyekat penerbitan bahan yang kritikal terhadap pegawai dan dasar kerajaan.

Pada bulan Januari, ketua Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia, Azam Baki, menuntut wartawan penyiasat dan pemberi maklumat Lalitha Kunaratnam mengeluarkan permohonan maaf secara terbuka, membayar ganti rugi RM10 juta dan memadam artikel Kunaratnam yang mempersoalkan hubungan perniagaan Azam dan mendakwa dia memiliki saham dalam dua syarikat.

Pada bulan April, Mahkamah Persekutuan memutuskan bahawa kerajaan boleh menyaman individu kerana memfitnah, dan juga boleh disaman untuk sebab yang sama. Ia juga memutuskan bahawa parti politik tidak boleh menyaman individu kerana memfitnah kerana mereka tidak mempunyai “reputasi” seperti itu.

Pada bulan September, bekas ketua pengarang media berita perniagaan The Edge, Azam Aris, didakwa atas fitnah jenayah berkaitan dengan artikel yang diterbitkan dalam The Edge pada September 2020 dan April 2021 mengenai manipulasi saham murah. Bekas eksekutif atasan Media Prima, sebuah konglomerat media dan hiburan terbesar negara, dan The Star, akhbar harian berbahasa Inggeris terbesar di negara, mempersoalkan kes fitnah terhadap Azam, sambil menyatakan bahawa laporan berita mengenai manipulasi saham yang diterbitkan semasa kepimpinan editorialnya merupakan pelaporan yang adil dan berkepentingan awam.

Menurut laporan media, Kementerian Dalam Negeri menyekat pengedaran The Economist edisi 17 September. Media membuat spekulasi bahawa puncanya adalah artikel mengenai keluarga diraja Asia Tenggara yang memasukkan cerita negatif mengenai pelbagai keluarga diraja di Malaysia.

Keselamatan Negara: Pihak berkuasa sering memetik undang-undang keselamatan negara untuk menyekat pengedaran bahan yang kritikal terhadap dasar kerajaan dan pegawai kerajaan oleh media.

Pada bulan Januari, polis menyoal wartawan Sean Augustin daripada media Free Malaysia Today mengenai artikelnya yang melaporkan bahawa angkatan tentera menyelamatkan mangsa banjir di tengah-tengah air yang naik tanpa menunggu kelulusan daripada agensi pengurusan bencana semasa banjir Disember 2021.

Impak Pertubuhan Bukan Kerajaan: Aktivis politik dan agama mahu mengehadkan kebebasan bersuara melalui kritikan terbuka terhadap luahan yang dianggap berbahaya atau aduan jenayah terhadap ucapan yang didakwa berunsur hasutan. Pada bulan Julai, seorang individu yang mendakwa dirinya sebagai pendukung institusi beraja membuat laporan polis terhadap pereka grafik Fahmi Reza kerana membuat ilustrasi satira berkenaan pemangku raja Negeri Pahang. Sebagai respons, Pemangku raja menyifatkan laporan polis itu sebagai tidak perlu.

Kebebasan Internet

Bagi memerangi perbezaan pandangan politik dalam talian melalui pengekangan kebebasan internet, pihak berkuasa menyekat beberapa laman web dan memantau internet untuk mesej dan penyiaran blog yang dianggap mengancam keselamatan atau ketenteraman awam.

Kerajaan memberi amaran kepada pengguna internet untuk mengelakkan kandungan yang menyinggung perasaan atau tidak senonoh dan perkara sensitif seperti agama dan kaum. Kerajaan juga secara agresif meneruskan pertuduhan terhadap mereka yang mengkritik Islam, kerabat diraja negara, atau pemimpin politiknya.

Undang-undang hasutan dan fitnah jenayah membawa kepada penapisan sendiri oleh sumber kandungan internet tempatan, termasuk penulis blog, penyedia berita dan aktivis.

Undang-undang menghendaki penyedia internet dan perkhidmatan rangkaian lain untuk mendapatkan lesen, dan membenarkan hukuman dikenakan terhadap pemilik laman web atau blog kerana membenarkan kandungan perkauman, agama, atau politik yang bersifat ofensif. Kerajaan menganggap mereka yang menyiarkan kandungan sebagai penerbit, dan oleh itu meletakkan beban bukti terhadap orang yang menyiarkannya. NGO dan orang ramai mengkritik undang-undang ini, dengan menyatakan ia boleh menyebabkan penapisan sendiri disebabkan oleh kebimbangan liabiliti.

Pada bulan Ogos, NGO antarabangsa Civicus melaporkan pelbagai percubaan pihak berkuasa untuk menakut-nakutkan dan menghukum penentang kerajaan, ini termasuk penahanan seorang pekerja kempen DAP pada bulan April di Negeri Johor kerana hasutan berkaitan catatan Facebooknya yang didakwa menggalakkan etnik India Malaysia untuk tidak mengundi untuk Kongres India Malaysia, sebuah parti politik yang merupakan sebahagian daripada gabungan kerajaan ketika itu.

Sekatan terhadap Kebebasan Akademik dan Acara Kebudayaan

Kerajaan meletakkan beberapa sekatan ke atas kebebasan akademik, terutamanya luahan pandangan politik yang tidak dipersetujui, dan sekatan yang dikenakan terhadap guru dan pelajar yang menyatakan pandangan yang menentang. Kerajaan menghendaki semua kakitangan awam, ahli fakulti universiti, dan pelajar menandatangani aku janji kepada Agong dan kerajaan. Sesetengah ahli politik dan aktivis hak asasi manusia mendakwa kerajaan menggunakan aku janji untuk menghalang kegiatan politik dalam kalangan kumpulan-kumpulan ini. Walaupun ahli fakulti kadangkala mengkritik kerajaan secara terbuka, ahli akademik universiti awam mengamalkan penapisan sendiri kerana kemajuan kerjaya dan dana mereka bergantung kepada kerajaan. Penapisan sendiri juga berlaku dalam kalangan ahli akademik di institusi swasta, didorong oleh ketakutan bahawa kerajaan mungkin membatalkan lesen institusi mereka. Undang-undang mengenakan batasan terhadap persatuan pelajar dan aktiviti politik pelajar dan fakulti. Pelajar masih dilarang daripada “menyatakan sokongan atau simpati” terhadap persatuan atau pertubuhan yang tidak sah.

Pada bulan Julai, polis mendakwa Muhammad Aliff Naif, presiden kesatuan pelajar di Universiti Islam Antarabangsa Malaysia, kerana gagal memberi polis notis lima hari sebelum menganjurkan protes terhadap kenaikan inflasi. Persatuan Kakitangan Akademik universiti mengeluarkan kenyataan menyokong pelajar tersebut.

Sekatan kerajaan ke atas stesen radio dan televisyen juga berlaku seperti mana terhadap media cetak, dan media elektronik sebahagian besarnya menyokong kerajaan. Stesen televisyen menapis rancangan agar mengikut garis panduan kerajaan. Adengan bercium, gambaran homoseksual, adengan seks, kebogelan, keganasan gambaran nyata, dan bahasa yang kasar semuanya dilarang atau ditapis.

Kerajaan secara amnya mengehadkan penerbitan yang dilihat mungkin mencetuskan ketidakharmonian kaum atau agama. Kementerian Dalam Negeri mempunyai senarai lebih 1,700 penerbitan yang diharamkan sehingga November 2020.

Pada bulan Februari, Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur memutuskan bahawa “tiada bukti dan/atau asas fakta” untuk pengharaman buku Gay is OK! A Christian Perspective pada Disember 2020. Kementerian Dalam Negeri mendakwa kandungan buku itu “memudaratkan ketenteraman awam, moral, dan kepentingan awam.” Buku itu telah dijual sejak tahun 2012.

Kerajaan menapis filem untuk kandungan politik dan keagamaan tertentu, dengan melarang, contohnya, tayangan filem dalam bahasa Ibrani atau Yiddish, atau dari Israel. Walaupun kerajaan membenarkan filem asing di festival filem tempatan, ia kadangkala menapis kandungan dengan menghalang skrin secara fizikal sehingga adengan yang tidak menyenangkan itu tamat.

Lembaga Penapisan Filem mengharamkan filem Thor: Love and Thunder dan Lightyear daripada ditayangkan di pawagam selepas Disney enggan memotong adegan yang “mempromosikan gaya hidup LGBT.” Timbalan Menteri Komunikasi dan Multimedia Zahidi Zainul Abidin berkata kerajaan komited untuk “mengekang budaya gay.”

Pada bulan Julai, Dewan Bandaraya Kuala Lumpur telah membatalkan lesen perniagaan sebuah kelab komedi Kuala Lumpur. Polis mendakwa dua individu selepas persembahan mikrofon terbuka di kelab itu disifatkan sebagai “menghina Islam.” Dakwaan ini berkaitan satu video dalam talian tentang seorang wanita, Siti Nuramaira

Abdullah, yang bercakap di kelab komedi tersebut berkenaan Al-Quran sambil menanggalkan pakaiannya hingga mendedahkan pakaian dalam. Pelawak, pengguna media sosial, dan kumpulan agama mengkritik wanita itu kerana “menghina Islam.” Pada 13 Julai, wanita itu dan pasangannya didakwa masing-masing kerana “menyebabkan ketidakharmonian berdasarkan agama” dan “penggunaan kemudahan rangkaian secara tidak wajar.” Sehingga bulan November, kes-kes ini belum selesai.

B. KEBEBASAN BERHIMPUN SECARA AMAN DAN BERPERSATUAN

Perlembagaan memperuntukkan kebebasan berhimpun dan berpersatuan secara aman tetapi membenarkan sekatan yang difikirkan perlu atau wajar demi kepentingan keselamatan, ketenteraman awam, atau (dalam kes persatuan) moral. Pematuhan sekatan kerajaan tidak melindungi sesetengah peserta protes daripada gangguan atau ditangkap.

Kebebasan Berhimpun Secara Aman

Perlembagaan memperuntukkan “hak untuk berhimpun secara aman dan tanpa senjata” kepada rakyat. Namun, beberapa undang-undang membatasi hak ini. Walaupun undang-undang tidak mewajibkan mana-mana kumpulan untuk mendapatkan permit bagi perhimpunan, pihak polis sering kali meletakkan sekatan masa, tempat, dan lain-lain ke atas hak untuk berhimpun. Pihak berkuasa mengharamkan protes jalanan, dan polis kadangkala menangani demonstrasi masyarakat sivil dan pembangkang dengan penangkapan besar-besaran.

Pada bulan Januari, polis menyoal lebih 50 aktivis yang menghadiri perhimpunan di Kuala Lumpur untuk menuntut penahanan Ketua SPRM Azam Baki kerana memegang saham yang banyak dalam syarikat-syarikat. Seramai 200 peserta protes berhimpun selama dua jam, dengan menggesa kerajaan melaksanakan pembaharuan dalam SPRM. Pada malam protes, polis memanggil beberapa aktivis untuk disoal siasat, menutup jalan raya dan perkhidmatan tren menuju ke Kuala Lumpur, dan terdapat kehadiran anggota polis yang ramai semasa protes. Polis tidak membuat dakwaan terhadap peserta protes.

Kebebasan Berpersatuan

Perlembagaan memperuntukkan hak berpersatuan. Walau bagaimanapun, kerajaan meletakkan sekatan yang ketara terhadap hak ini, dan undang-undang tertentu membatasinya. Mengikut undang-undang, hanya pertubuhan berdaftar dengan tujuh orang atau lebih boleh berfungsi secara sah. Kerajaan selalunya menghalang pendaftaran pertubuhan yang dianggap tidak mesra kepada kerajaan atau mengenakan prasyarat yang ketat. Kerajaan boleh membatalkan pendaftaran kerana melanggar undang-undang yang mengawal persatuan.

Kerajaan mengharamkan keanggotaan dalam parti politik dan pertubuhan yang tidak berdaftar.

Banyak pertubuhan hak asasi manusia dan pertubuhan masyarakat sivil menghadapi kesukaran mendapatkan pengiktirafan kerajaan sebagai NGO. Akibatnya banyak NGO berdaftar sebagai syarikat, yang menghadapi halangan perundangan dan birokrasi untuk mengumpul wang untuk menyokong kegiatan mereka. Pihak berkuasa sering menggunakan alasan tidak berdaftar untuk mengambil tindakan terhadap pertubuhan. Sesetengah NGO juga melaporkan kerajaan memantau aktiviti mereka untuk menakut-nakutkan mereka.

C. KEBEBASAN BERAGAMA

Lihat Laporan Kebebasan Beragama Jabatan Negara A.S.

D. KEBEBASAN BERGERAK DAN HAK UNTUK MENINGGALKAN NEGARA

Perlembagaan memperuntukkan kebebasan bergerak dalam negara, penghijrahan keluar negara, dan penghantaran balik ke negara asal. Namun hak ini selalunya dibatasi oleh pegawai kerajaan persekutuan dan negeri, terutamanya di negeri-negeri di timur Malaysia iaitu Sabah dan Sarawak.

Pergerakan Dalam Negara: Negeri Sabah dan Negeri Sarawak mengawal imigresen yang masuk ke wilayah mereka dan menghendaki warga asing dan rakyat dari Semenanjung Malaysia untuk mengemukakan pasport atau kad pengenalan nasional untuk kemasukan. Pihak berkuasa negeri terus menghalang kemasukan pemimpin negara tertentu ke dalam negeri-negeri ini. Sarawak mengekalkan larangan masuk ke atas beberapa ahli akademik, pemimpin agama, dan pembela hak asasi manusia, antaranya termasuklah Zakir Naik, seorang pendakwah Islam; Mandeep Karpal Singh, bekas ahli gabungan NGO untuk pilihan raya yang adil Bersih; pengerusi Bersih Thomas Fann; bekas pengerusi Bersih Ambiga Sreenevasan; Wong Chin Huat, ahli akademik dan pengerusi sumber Bersih; Jerald Joseph, bekas pesuruhjaya SUHAKAM; serta aktivis Colin Nicholas dan Jannie Lasimbang. Terdapat beberapa sekatan pergerakan dalam negara terhadap pelarian dan pencari suaka (lihat bahagian 2.e.).

Perjalanan Luar Negara: Perjalanan ke Israel adalah tertakluk kepada kelulusan dan terhad kepada tujuan keagamaan untuk semua warga negara.

E. PERLINDUNGAN BAGI PELARIAN

Kerajaan umumnya tidak menghalang pertubuhan yang memberi perlindungan dan bantuan kepada migran, pelarian, dan orang tak bernegara, yang kebanyakannya hidup bebas bergaul dengan orang ramai. Kerajaan bekerjasama tetapi secara terhad dengan Pesuruhjaya Tinggi Bangsa-Bangsa Bersatu untuk Pelarian (UNHCR) dan pertubuhan kemanusiaan lain dalam memberikan perlindungan dan bantuan kepada pelarian dan pencari suaka. Disebabkan tiada kerangka undang-undang untuk menangani pelarian dan pencari suaka di negara ini, UNHCR menjalankan semua aktiviti yang berkaitan dengan perlindungan, termasuk pendaftaran dan penentuan status.

Akses kepada Suaka: Undang-undang tidak memperuntukkan pemberian suaka atau status pelarian, dan kerajaan belum mewujudkan sistem untuk menyediakan perlindungan kepada pelarian.

Migran, pelarian, dan orang tak bernegara tidak menerima sokongan kerajaan. Kerajaan membenarkan UNHCR dan NGO bekerja dengan populasi ini, tetapi kerjasama kerajaan dengan UNHCR tidak konsisten.

Dipandang sebagai “pendatang haram”, pelarian dan pencari suaka berhadapan dengan hukuman penjara maksimum lima tahun, denda, atau kedua-duanya, dan hukuman mandatori maksimum enam sebatan jika disabitkan dengan pelanggaran undang-undang imigresen.

Refulman atau pengusiran paksa Pelarian dan orang suaka tertakluk kepada pengusiran pada bila-bila masa. Namun kerajaan tidak mengusir Rohingya, atau kebanyakan populasi pelarian yang lain. Namun, pada bulan Oktober kerajaan telah mengusir paksa seorang pembelot tentera Burma dan isterinya ke Burma, yang kedua-duanya telah berdaftar dengan UNHCR dan mereka serta-merta ditangkap sebaik tiba di Rangoon, sebagai sebahagian daripada pengusiran 150 warga Burma, termasuk pelarian lain yang didakwa mempunyai status pelarian UNHCR. Human Rights Watch melaporkan bahawa 1,500 lagi warga Burma telah dihantar pulang antara bulan April hingga September. Pada bulan Ogos, seorang wartawan Pakistan dan pelarian berdaftar UNHCR yang tinggal di negara ini sejak tahun 2011 telah dihantar pulang secara paksa ke Pakistan atas permintaan kerajaan Pakistan. Sehingga akhir tahun, berita tentang wartawan itu tidak diketahui sejak dihantar pulang.

Kerajaan secara paksa mengusir bot pelarian dan pencari suaka yang datang dari negara di mana nyawa atau kebebasan mereka boleh terancam kerana kaum, agama, kewarganegaraan, keahlian dalam kumpulan sosial tertentu, atau pendapat politik. Dalam kes-kes apabila bot-bot itu mendarat, UNHCR melaporkan ia tidak mempunyai akses dan individu-individu itu ditahan kerana masuk secara haram.

Penganiayaan terhadap Migran dan Pelarian: Pihak berkuasa keselamatan terus melakukan serbuan imigresen, termasuk menyasarkan pertubuhan masyarakat sivil yang menyokong pelarian. Kerajaan terus menangkap pekerja migran tanpa izin, termasuk kanak-kanak, dan menahan beribu-ribu dalam sel terkurung dan sesak di pusat-pusat tahanan imigresen dan kemudahan lain. Akses kepada mereka yang berada di pusat tahanan selalunya sangat terhad. UNHCR menegaskan bahawa pihak berkuasa terus tidak membenarkan lawatan kakitangannya ke pusat tahanan untuk bertemu pelarian dan pencari suaka potensi, untuk menentukan mereka yang memerlukan perlindungan antarabangsa, dan menyokong pembebasan mereka.

NGO dan pertubuhan antarabangsa yang terlibat dengan populasi ini membuat dakwaan yang berwibawa tentang kesesakan, makanan dan pakaian yang tidak mencukupi, kekurangan akses yang tetap kepada air bersih, penjagaan perubatan yang lemah, sanitasi yang tidak baik dan kekurangan tempat tidur di pusat tahanan imigresen.

NGO tempatan dan antarabangsa menganggarkan kebanyakan daripada 12 pusat tahanan imigresen tetap dan sembilan pusat sementara di negara ini berada pada atau melebihi kapasiti, dengan sesetengah tahanan ditahan selama setahun atau lebih. Bilangan yang ditahan di pusat-pusat ini tidak boleh didapati secara umum.

Pertubuhan-pertubuhan hak asasi manusia menyatakan kebimbangan serius tentang kekurangan akses kepada proses undang-undang yang adil dan perwakilan yang mencukupi semasa perbicaraan mahkamah imigresen. Majlis Peguam Malaysia mengkritik sekeras-kerasnya mahkamah imigresen di pusat tahanan dalam menjalankan proses perundangan kerana pekerja migran tidak diberikan pemahaman yang jelas tentang pertuduhan terhadap mereka dalam bahasa mereka sendiri dan secara asasnya dinafikan hak untuk mendapatkan peguam. Semasa perbicaraan mahkamah 15 hingga 20 migran sering dibicarakan bersama-sama, dikumpulkan mengikut tuduhan kesalahan mereka. Jika didapati bersalah, kos pengusiran secara amnya jatuh kepada tahanan, yang membawa kepada penahanan berpanjangan bagi mereka yang tidak mampu membayar.

Pada bulan Mac, Pelapor Khas PBB mengenai Pembela Hak Asasi Manusia Mary Lawlor mengkritik cara kerajaan menangani gangguan dan ancaman bunuh yang dihadapi oleh seorang aktivis Rohingya di Malaysia. Lawlor berkata kerajaan tidak menjawab surat pada Disember 2021 yang dikeluarkan oleh sekumpulan pelapor mengenai nasib Zafar Ahmad Abdul Ghani. Dia menyatakan ketiadaan jawapan menimbulkan persoalan jika kerajaan mengambil serius perkara itu.

Kebebasan Pergerakan: Kerajaan secara amnya bertolak ansur dengan kehadiran pelarian tanpa izin dan pencari suaka tetapi kadangkala menahan mereka atas pelbagai sebab di penjara polis atau pusat tahanan imigresen sehingga mereka boleh dihantar pulang atau UNHCR mewujudkan bona fide mereka. Sesetengah pelarian yang memegang kad pengenalan UNHCR melaporkan keupayaan terhad untuk bergerak ke seluruh negara kerana pihak berkuasa kadangkala tidak mengiktiraf kad UNHCR.

Pekerjaan: Walaupun kerajaan tidak membenarkan pelarian berdaftar UNHCR untuk bekerja, ia biasanya tidak mengganggu jika mereka melakukan kerja tidak formal. UNHCR melaporkan kerajaan telah membuat pertuduhan dalam beberapa kes terhadap majikan kerana mengambil pelarian bekerja. Pelarian yang bekerja di sektor tidak formal dibayar gaji yang lebih rendah daripada pekerja yang sama dan terdedah kepada eksploitasi.

Akses kepada Perkhidmatan Asas: Kerajaan menyediakan akses kepada penjagaan kesihatan pada kadar diskaun warga asing sebanyak 50 peratus kepada pelarian berdaftar UNHCR, tetapi tidak kepada orang tanpa kad pendaftaran UNHCR. NGO mengendalikan klinik bergerak dan tidak bergerak, tetapi bilangan dan aksesnya terhad. Pelarian tidak mempunyai akses kepada sistem pendidikan kerajaan. Akses kepada pendidikan dihadkan kepada sekolah yang dijalankan oleh NGO dan komuniti etnik, dan UNHCR menganggarkan tidak lebih daripada 40 peratus kanak-kanak pelarian menghadiri sekolah. Kekurangan sumber dan guru yang berkelayakan mengehadkan peluang untuk majoriti kanak-kanak pelarian pada usia sekolah.

F. STATUS DAN LAYANAN KEPADA ORANG YANG TERSINGKIR SECARA DALAMAN

Tidak terpakai.

G. ORANG TAK BERNEGARA

Jabatan Pendaftaran Negara tidak menyimpan rekod orang tak bernegara. Angka asas orang tak bernegara dan orang yang “berisiko” tak bernegara di Sabah, di mana kira-kira 136,055 pelarian Islam Filipina tinggal, tidak boleh didapati.

Negara ini menyumbang kepada keadaan tak bernegara, termasuk melalui diskriminasi terhadap wanita dalam undang-undang kewarganegaraan, masalah prosedur dan keperluan birokrasi, dan masalah pendaftaran kelahiran. Pada bulan Julai, Timbalan Menteri Dalam Negeri melaporkan bahawa dari tahun 2017 hingga 30 Jun, Kementerian Dalam Negeri menerima 22,701 permohonan kewarganegaraan. Daripada jumlah itu 14,144 sedang menunggu diproses.

Undang-undang kewarganegaraan serta peraturan dan prosedur pendaftaran kelahiran mewujudkan kumpulan kanak-kanak tak bernegara yang besar dalam populasi migran dan pelarian. Apabila ibu tidak mempunyai bukti kewarganegaraan yang sah, pihak berkuasa memasukkan kewarganegaraan kanak-kanak itu sebagai “tidak diketahui” pada sijil kelahiran. UNHCR menganggap perkara ini sebagai masalah yang meluas.

Walaupun bapa kepada anak pasangan berkahwin adalah warga negara, perkahwinan itu boleh dianggap tidak sah dan anak bertaraf tidak sah jika ibu tidak mempunyai bukti kewarganegaraan. Anak tersebut juga dianggap tak bernegara.

Sekiranya ibu yang merupakan warga negara mempunyai hubungan tidak berkahwin dengan bapa yang merupakan pelarian, anak itu boleh mendapatkan kewarganegaraan melalui ibu. Tetapi jika bapa warga negara tidak berkahwin dengan ibu pelarian, anak itu tidak akan mendapat kewarganegaraan. Beberapa pemerhati menyatakan bahawa pelarian dan pencari suaka Islam selalunya lebih mudah untuk mendaftarkan kelahiran anak berbanding pelarian dan pencari suaka bukan Islam, tetapi pendaftaran tidak memberikan kewarganegaraan. Pihak berkuasa selalu menerima dokumen UNHCR atau dokumentasi lain yang dipegang oleh pelarian atau pencari suaka sebagai ganti pasport untuk bukti kewarganegaraan negara asal mereka.

Orang yang tidak mempunyai bukti kewarganegaraan tidak boleh mengakses perkhidmatan kerajaan, seperti penjagaan kesihatan yang murah atau memiliki harta. Sebelum ini kerajaan persekutuan membenarkan kanak-kanak tak bernegara untuk mendaftar di sekolah kerajaan jika ibu bapa dapat membuktikan bapa kanak-kanak itu adalah warga negara. Tetapi pada tahun 2020, Menteri Pendidikan memaklumkan parlimen bahawa kanak-kanak tak bernegara tidak lagi akan mendapat akses ke sekolah kerajaan tetapi boleh bersekolah di sekolah swasta.

Bahagian 3. Kebebasan Menyertai Proses Politik

PENYERTAAN DALAM PILIHAN RAYA DAN POLITIK

Pilihan Raya Terkini: Dalam pilihan raya umum 19 November, tiada parti atau gabungan memenangi majoriti di parlimen. Pengerusi Pakatan Harapan Anwar Ibrahim menjadi Perdana Menteri selepas mewujudkan gabungan parti termasuk Barisan Nasional dan beberapa parti dari Sabah dan Sarawak. Pilihan raya secara umumnya bebas dan adil.

Parti Politik dan Penyertaan Politik: Walaupun dibantah keras oleh parti politik pembangkang dan masyarakat sivil, pada tahun 2018 kerajaan gabungan Barisan Nasional meluluskan persempadanan semula kawasan parlimen yang menurut pengkritik secara tidak adil menguntungkan Barisan Nasional melalui gerimandering dan salah pembahagian. Kawasan-kawasan persempadanan semula ini

digunakan dalam pilihan raya umum 19 November. Mengikut undang-undang, kerajaan tidak dibenarkan membuat persempadanan semula kawasan pilihan raya sehingga tahun 2026 melainkan parlimen meminda perlembagaan persekutuan, satu proses yang memerlukan undi majoriti dua pertiga.

Pendaftaran parti politik baharu kekal sukar kerana sekatan kerajaan terhadap proses itu. Sebagai contoh, Menteri Dalam Negeri mengambil masa lebih setahun untuk meluluskan (pada Disember 2021) pendaftaran Ikatan Demokratik Malaysia sebagai sebuah parti politik.

Perlembagaan menetapkan bilangan kerusi di parlimen yang diberikan kepada setiap negeri dengan kelebihan kepada negeri luar bandar dan tanpa mengira peralihan populasi dari semasa ke semasa. Selain itu, ia tidak memerlukan populasi yang sama dalam konstituensi pilihan raya di mana-mana negeri tertentu. Setiap konstituensi memilih seorang ahli parlimen. Suruhanjaya Pilihan Raya telah mewujudkan konstituensi dengan populasi yang berbeza-beza, seterusnya memberi kelebihan kepada populasi luar bandar. Menurut badan pemikir Merdeka Center, pelaksanaan pendaftaran pemilih automatik pada Disember 2021 memburukkan lagi perbezaan ini kerana ia membawa kepada konsentrasi lebih tinggi pengundi di kawasan bandar yang “meminimumkan pengaruh” pengundi bandar. Sebagai contoh, kawasan luar bandar Igan mempunyai 18,000 pengundi berdaftar pada pilihan raya 2018 dan 28,290 pada pilihan raya 2022. Kawasan bandar Bangi mempunyai 178,790 pengundi berdaftar pada tahun 2018 tetapi pada tahun 2022, jumlah itu meningkat kepada 295,000.

Pada 28 Julai, parlimen sebulat suara meluluskan pindaan perlembagaan yang menyebabkan ahli parlimen kehilangan kerusi parlimen mereka jika mereka bertukar kepada parti politik lain. Pertukaran parti untuk kepentingan politik dianggap menjejaskan kestabilan persekitaran politik. Perdana Menteri Ismail Sabri, yang memperkenalkan pindaan itu di parlimen selepas berbulan-bulan berunding dengan ahli daripada kedua-dua belah pihak dan masyarakat sivil untuk merangka undang-undang itu, menyifatkan undian besar untuk pindaan itu sebagai “bersejarah” dan “kemenangan untuk demokrasi berparlimen.”

Penyertaan Wanita dan Ahli Kumpulan Minoriti: Tiada undang-undang mengehadkan penyertaan wanita atau ahli kumpulan minoriti atau kumpulan terpinggir dari segi sejarah dalam proses politik, dan mereka telah mengambil bahagian. Di parlimen, 31 wanita memegang 14 peratus kerusi, penurunan daripada 14.8 peratus dalam tempoh pilihan raya sebelumnya. Enam daripada 13 hakim Mahkamah Persekutuan adalah wanita, termasuk Ketua Hakim Negara Tengku Maimun Tuan Mat. Terdapat empat hakim bukan Islam berkhidmat di Mahkamah Persekutuan. Lima jawatan Menteri Kabinet dipegang oleh wanita.

Persekitaran politik tidak mesra terhadap wanita. Serangan terhadap ahli politik wanita dan wanita yang bersikap kritis terhadap politik negara adalah biasa, termasuk kenyataan seksis di parlimen yang menyasarkan ahli parlimen wanita, keganasan berdasarkan jantina yang dimudahkan oleh teknologi seperti ancaman rogol dan pembunuhan melalui Facebook dan platform media sosial lain, dan stereotaip calon politik wanita. Pada bulan Julai, ahli parlimen Tajuddin Abdul Rahman menggunakan perkataan yang menghina dan seksis terhadap ahli parlimen pembangkang wanita semasa perbahasan parlimen mengenai rang undang-undang Antigangguan Seksual.

Bahagian 4. Korupsi dan Kurang Ketelusan dalam Kerajaan

Undang-undang memperuntukkan hukuman jenayah bagi korupsi oleh pegawai kerajaan; beberapa pegawai kerajaan sedia ada dan bekas pegawai kerajaan masih dibicarakan kerana korupsi, dan terdapat persepsi meluas tentang korupsi dan kronisme yang berleluasa dalam institusi kerajaan. Media melaporkan banyak kes dakwaan korupsi terhadap pegawai kerajaan sepanjang tahun ini.

Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) bertanggungjawab menyiasat korupsi dalam kedua-dua badan swasta dan kerajaan tetapi tidak mempunyai kuasa pendakwaan. Juruaudit Negara bertanggungjawab, mengikut perlembagaan, untuk mengaudit akaun kerajaan persekutuan dan negeri, agensi kerajaan dan pihak berkuasa kerajaan yang lain.

Korupsi: Pada 23 Ogos, panel Mahkamah Persekutuan mengekalkan sabitan 2020 terhadap bekas Perdana Menteri Najib Razak atas pelbagai pertuduhan berkaitan anak syarikat 1Malaysia Development Berhad, dana pembangunan milik kerajaan. Najib sebelum ini dijatuhi hukuman penjara 12 tahun pada tahun 2020 dan denda RM210 juta. Pada 1 September, hakim Mahkamah Tinggi mendapati Rosmah Mansor, isteri Najib, bersalah atas tiga pertuduhan korupsi berkaitan projek tenaga solar untuk sekolah-sekolah di negeri Sarawak. Mahkamah menjatuhkan hukuman penjara 10 tahun dan denda RM970 juta kepada Rosmah kerana meminta rasuah kira-kira RM188 juta daripada sebuah syarikat tenaga solar Malaysia.

Pada 23 September, hakim menolak 40 pertuduhan rasuah terhadap Presiden Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO) (dan bekas Timbalan Perdana Menteri) Zahid Hamidi. Zahid, seorang ahli parlimen yang pada bulan November sekali lagi dilantik sebagai Timbalan Perdana Menteri oleh Perdana Menteri baharu, menghadapi 47 pertuduhan lain korupsi, pengubahan wang haram, dan jenayah pecah amanah ketika menjadi Menteri Dalam Negeri.

Pada bulan Februari, Pegawai Penguatkuasaan SPRM Shahrum Nizam Baharuddin mengaku bersalah kerana menggunakan untuk tujuan peribadi RM28 juta wang rampasan berkaitan kes jenayah pecah amanah tahun 2018. Mahkamah menjatuhkan hukuman penjara tiga tahun dan dua sebatan ke atas Shahrum. Shahrum dan dua pegawai lain ditahan pada September 2021 sebagai sebahagian daripada siasatan terhadap dakwaan salah guna kuasa dan penyelewengan dalam SPRM.

Pada bulan Ogos, Mahkamah Sesyen mendakwa bekas pengarah urusan Boustead Heavy Industries Tan Sri Ahmad Ramli Mohd Nor, bekas komander Tentera Laut Diraja Malaysia, dengan tiga pertuduhan jenayah pecah amanah berhubung kontrak RM9.13 bilion yang dimuktamadkan pada tahun 2013 untuk tentera laut membeli enam kapal tempur pesisir menjelang tahun 2023. Tidak ada kapal yang dihantar pada akhir tahun. Ahmad Ramli didakwa menyalahgunakan kedudukannya sebagai pengarah urusan dengan menawarkan kontrak kepada syarikat tanpa kelulusan lembaga pengarah. Perbicaraan dijadualkan bermula pada bulan November dan belum selesai pada akhir tahun.

Bahagian 5. Sikap Kerajaan Terhadap Penyiasatan Antarabangsa dan Bukan Kerajaan Mengenai Dakwaan (samb)

Sikap Kerajaan Terhadap Penyiasatan Antarabangsa dan Bukan Kerajaan Mengenai Dakwaan Penyalahgunaan Hak Asasi Manusia

Kumpulan hak asasi manusia negara dan antarabangsa beroperasi tertakluk kepada pelbagai peringkat sekatan kerajaan, dan menyiasat serta menerbitkan penemuan mereka mengenai kes hak asasi manusia. Namun, kerajaan tidak sentiasa bekerjasama atau responsif terhadap pandangan mereka.

Di luar bidang politik dan hak asasi manusia, kerajaan secara amnya membenarkan pertubuhan-pertubuhan NGO berfungsi secara bebas, bertemu dengan wakil daripada sesetengah NGO, dan menjawab beberapa permintaan NGO. Namun, kerajaan turut bertindak terhadap beberapa pembela hak asasi manusia dan NGO.

Badan Hak Asasi Manusia Kerajaan: Suruhanjaya hak asasi manusia rasmi, SUHAKAM, diketuai oleh seorang pengerusi dan terdiri daripada pesuruhjaya yang dilantik oleh Agong atas syor Perdana Menteri. Pemerhati pada umumnya menganggap SUHAKAM sebagai pemantau hak asasi manusia yang berwibawa. Ia menjalankan latihan, melakukan siasatan, mengeluarkan laporan, dan memberi cadangan kepada kerajaan. SUHAKAM tidak boleh menyiasat kes mahkamah yang sedang berjalan dan mesti menghentikan siasatannya jika sesuatu kes menjadi subjek tindakan kehakiman. Pada bulan Jun, NGO hak asasi manusia mengeluarkan kenyataan menggesa SUHAKAM mengeluarkan laporan tahunannya bagi 2021, yang mesti diserahkan kepada parlimen “selewat-lewatnya pada mesyuarat pertama Parlimen pada tahun berikutnya.”

Pada bulan Julai, Perdana Menteri Ismail melantik tujuh pesuruhjaya SUHAKAM baharu bagi penggal 2022-2025. Media, NGO dan kumpulan-kumpulan hak asasi manusia mengkritik beberapa pilihan tersebut, termasuk bekas Ketua Pengarah Jabatan Kemajuan Islam Malaysia dan dua ahli UMNO. Mereka turut mengkritik pemilihan ahli akademik Rahmat Mohamad sebagai pengerusi SUHAKAM. NGO berkata pelantikan baharu itu “menggugat sikap berkecuali SUHAKAM” memandangkan hubungan mereka dengan kerajaan dan akan menghalang keupayaan suruhanjaya itu untuk menjalankan penyelidikan mengenai perkara yang “sensitif dan kontroversi” untuk kerajaan.

Bahagian 6. Diskriminasi dan Penganiayaan Masyarakat

WANITA

Rogol dan Keganasan Rumah Tangga: Merogol wanita ialah satu kesalahan jenayah seperti kebanyakan bentuk keganasan rumah tangga. Jenayah rogol boleh dikenakan hukuman penjara maksimum 20 tahun dan sebatan. Undang-undang tidak memasukkan lelaki mangsa seksual dalam definisi rogol. Undang-undang tidak mengiktiraf rogol pasangan kahwin sebagai jenayah.

Kerajaan tidak menguatkuasakan undang-undang mengenai rogol dengan berkesan. Kumpulan-kumpulan wanita menegaskan mahkamah tidak konsisten dalam menghukum perogol. Terdapat kekurangan siasatan terhadap tuduhan rogol dan keganasan berasaskan jantina, dan sedikit akauntabiliti. Pertubuhan NGO All Women’s Action Society melaporkan bahawa sehingga bulan Ogos, talian bantuan Keganasan Rumah Tangga Telenita menerima 64 panggilan berkaitan keganasan rumah tangga.

Walaupun kerajaan dan NGO menyediakan tempat perlindungan dan menawarkan bantuan lain kepada mangsa keganasan rumah tangga, aktivis menegaskan bahawa mekanisme sokongan masih tidak mencukupi. Banyak hospital kerajaan mempunyai pusat krisis bagi mangsa rogol dan penganiayaan rumah tangga dan mereka yang terselamat boleh membuat laporan tanpa pergi ke balai polis. Terdapat juga unit siasatan seksual di setiap ibu pejabat polis untuk membantu mangsa jenayah seksual dan penganiayaan, dan kadangkala polis melantik pakar psikologi atau kaunselor untuk memberikan sokongan emosi. NGO melaporkan bahawa kerajaan tidak mengambil tindakan dalam kes keganasan rumah tangga. Mangsa mesti menyimpan bukti, mengumpulkan keterangan saksi, dan memastikan keselamatan mereka sendiri.

Pada tahun 2020, NGO Pertubuhan Bantuan Wanita melaporkan bahawa 9 peratus wanita yang pernah menjalin hubungan mengalami keganasan rumah tangga dan keganasan sedemikian adalah “simptom bagi masalah yang lebih mendalam: ketidaksamarataan jantina.” Laporan November 2021 oleh pertubuhan itu mendapati bahawa 53 peratus responden percaya keganasan rumah tangga adalah tindak balas “biasa” terhadap tekanan atau kekecewaan, dan 43 peratus percaya wanita boleh membuatkan lelaki begitu marah yang menyebabkan lelaki itu memukulnya tanpa sebab. Hal ini menunjukkan budaya yang menganggap keganasan sedemikian boleh diterima “apabila dianggap sebagai isyarat emosi, atau sekiranya mangsa telah berkelakuan dengan cara yang mencetuskan penganiayaan.”

Mutilasi/Khatan Kemaluan Perempuan (FGM/C): Undang-undang tidak melarang FGM/C yang biasa diamalkan dalam kalangan orang Islam dan beberapa komuniti orang asli. Laporan yang dikeluarkan pada bulan Julai oleh Pusat Sumber dan Penyelidikan Asia Pasifik bagi Wanita mendapati terdapat “kelaziman tinggi” bagi amalan berkhatan wanita, dengan anggaran insiden antara 94.6-99.3 peratus dalam kalangan populasi orang Islam di negara ini. Semua kajian mendapati bahawa responden percaya FGM/C adalah sebahagian daripada agama, budaya, dan tradisi. Laporan itu juga mendapati amalan ini beralih daripada bidan tradisional kepada bidan kerajaan dan doktor terlatih.

Garis panduan Kementerian Kesihatan membenarkan amalan ini hanya di kemudahan penjagaan kesihatan kerajaan. Advokat dan komuniti perubatan antarabangsa kekal prihatin bahawa endorsmen daripada Kementerian Kesihatan menyokong amalan mudarat ini dan menyumbang kepada pengamalan perubatan FGM. Kumpulan hak asasi wanita mengatakan fatwa tahun 2009 oleh Majlis Kebangsaan Hal Ehwal Agama Islam mengisytiharkan amalan sunat wajib menjadikan FGM/C lebih meluas. Menurut siasatan yang diterbitkan oleh media tempatan pada tahun 2018, tiada prosedur standard untuk amalan itu dan “dalam sesetengah kes pisau utiliti dan pisau alat tulis digunakan.”

Gangguan Seksual: Undang-undang melarang seseorang yang berkuasa menggunakan kedudukannya untuk mengugut orang bawahan dengan apa-apa kelakuan yang berunsur seksual. Undang-undang mengklasifikasikan beberapa jenis gangguan seksual di tempat kerja sebagai kesalahan jenayah (lihat bahagian 7.d.). Kod tingkah laku sukarela kerajaan memberi takrif terperinci tentang gangguan seksual yang bertujuan untuk meningkatkan kesedaran orang ramai mengenai masalah tersebut. Pemerhati menyatakan bahawa pihak berkuasa mengambil serius dakwaan itu, tetapi mangsa selalunya enggan melaporkan gangguan seksual kerana kesukaran membuktikan kesalahan, dan proses perbicaraan yang panjang. Rang undang-undang yang dicadangkan mengenai gangguan seksual tidak diluluskan oleh Dewan Negara sebelum parlimen dibubarkan pada bulan Oktober. Ia sepatutnya akan menubuhkan satu tribunal untuk mempertimbangkan kes gangguan seksual. Rang undang-undang ini menerima reaksi yang berlainan, dengan beberapa pemerhati mengatakan ia tidak cukup komprehensif.

Hak Reproduktif: Tiada laporan pengguguran paksa, atau pensterilan tanpa kerelaan dilakukan oleh pihak berkuasa kerajaan.

Terdapat beberapa sekolah yang didakwa mewajibkan pelajar perempuan menjalani pemeriksaan fizikal yang bersifat intrusif untuk membuktikan mereka datang haid, dan seterusnya dikecualikan daripada bersembahyang. Langkah-langkah yang dibuat termasuk pihak berkuasa sekolah memaksa gadis menunjukkan tuala wanita yang dibasahi darah, menyapu faraj mereka, atau menepuk mereka untuk memastikan sama ada mereka memakai tuala wanita. Pada bulan Julai, portal berita dalam talian Malaysiakini melaporkan bahawa gadis-gadis di beberapa sekolah menengah mendakwa dikenakan pemeriksaan mengejut, meskipun Kementerian Pendidikan telah menubuhkan jawatankuasa bebas pada Jun 2021 untuk menyiasat dakwaan.

Halangan budaya dan dasar kerajaan menghalang akses kepada perkhidmatan kesihatan seksual dan reproduktif. Pendidikan kesihatan seksual masih terhad untuk semua wanita, meskipun lebih mudah diakses untuk wanita yang sudah berkahwin berbanding wanita yang belum berkahwin, dan untuk wanita di bandar berbanding wanita di luar bandar. Advokat kesedaran reproduktif dan NGO yang menyediakan pendidikan kesihatan seksual sering dituduh menggalakkan kemungkaran dan membangkitkan tingkah laku seksual. Klinik perancang keluarga yang dikendalikan kerajaan selalunya tidak menyediakan perkhidmatan kontraseptif kepada orang muda yang belum berkahwin.

Pusat Krisis Sehenti, satu perkhidmatan pelbagai agensi bersepadu di jabatan kecemasan kebanyakan hospital kerajaan utama, memberikan sokongan, termasuk kontraseptif kecemasan, kepada mangsa yang terselamat daripada keganasan seksual. Beberapa NGO turut menyediakan perkhidmatan kecemasan kepada mangsa yang terselamat.

Diskriminasi: Perlembagaan melarang diskriminasi terhadap warga negara berdasarkan jantina dan memberi lelaki dan wanita hak harta yang sama. Kerajaan tidak menguatkuasakan undang-undang ini dengan berkesan. Undang-undang syariah, yang menyimpang daripada prinsip-prinsip ini dalam beberapa perkara, kadang-kadang digunakan. Sebagai contoh, undang-undang pusaka Islam secara amnya memihak kepada anak lelaki dan saudara lelaki. Undang-undang syariah juga secara amnya mewajibkan persetujuan suami untuk perceraian. Namun, sesetengah wanita memperoleh perceraian di bawah mahkamah syariah tanpa persetujuan suami mereka. Orang bukan Islam tidak tertakluk kepada undang-undang syariah. Undang-undang sivil memberikan hak keibubapaan yang sama rata kepada ibu dan bapa bukan Islam, manakala undang-undang syariah memihak kepada bapa. Empat negeri – Johor, Selangor, Negeri Sembilan, dan Pahang – memperluaskan hak keibubapaan yang sama kepada ibu beragama Islam.

Keputusan pada bulan Ogos bahawa wanita Malaysia tidak boleh menurunkan kewarganegaraan kepada kanak-kanak yang dilahirkan di luar negara (lihat Kanak-kanak, Pendaftaran Kelahiran, di bawah), Mahkamah Rayuan menyatakan bahawa perkataan “bapa” dalam perlembagaan persekutuan hanya terpakai kepada bapa kandung dan tidak boleh diperluaskan untuk memasukkan ibu. Masyarakat sivil mengkritik keputusan ini dan menyifatkan undang-undang kewarganegaraan sebagai diskriminasi terhadap wanita.

Undang-undang menghendaki gaji yang sama rata untuk pekerja lelaki dan wanita untuk kerja yang sama nilainya. Namun begitu, NGO melaporkan diskriminasi berterusan terhadap wanita di tempat kerja dari segi kenaikan pangkat dan gaji (lihat bahagian 7.d.).

KEGANASAN DAN DISKRIMINASI SISTEMIK KAUM ATAU ETNIK

Tiada undang-undang yang diperuntukkan untuk melindungi anggota minoriti kaum, etnik atau kumpulan daripada keganasan dan diskriminasi. Perlembagaan memberi orang Melayu dan kumpulan pribumi lain yang secara kolektif dikenali sebagai bumiputera “kedudukan istimewa” di negara ini. Peraturan dan dasar kerajaan banyak menyediakan program istimewa untuk meningkatkan kedudukan ekonomi bumiputera yang merupakan populasi majoriti. Program sebegini memberi peluang yang terhad kepada bukan bumiputera (terutamanya kaum Cina dan India) dalam pendidikan tinggi dan pekerjaan kerajaan. Banyak industri tertakluk kepada syarat berasaskan kaum yang mensyaratkan tahap pemilikan bumiputera. Dasar perolehan dan pelesenan kerajaan memihak kepada perniagaan milik bumiputera. Kerajaan mendakwa dasar-dasar ini diperlukan untuk mencapai keharmonian kaum dan kestabilan politik.

Kerajaan dan ahli politik sering menghasut atau membiarkan keganasan atau penganiayaan terhadap kaum atau etnik minoriti.

Pada bulan Ogos, presiden Parti Islam Se-Malaysia dan ahli parlimen Hadi Awang berkata dalam catatan Facebook bahawa orang bukan Melayu adalah “punca rasuah” di negara ini. Polis menyiasatnya kerana menghasut tetapi tidak membuat dakwaan.

ORANG ASLI

Perlembagaan memperuntukkan orang asli dan bukan pribumi dengan hak sivil dan politik yang sama, tetapi kerajaan tidak melindungi hak-hak ini dengan berkesan.

Dikenali sebagai orang asli di semenanjung Malaysia, mereka berjumlah kira-kira 200,000 pada tahun 2017 (data terkini yang boleh didapati) dan merupakan kumpulan termiskin di negara ini. Pada bulan Ogos, Pusat Keprihatinan Orang Asli, sebuah NGO, melaporkan kadar kemiskinan Orang Asli mencapai 89 peratus pada tahun 2020. Orang Asli mempunyai sangat sedikit keupayaan untuk mengambil bahagian dalam keputusan yang mempengaruhi mereka. Peruntukan perlembagaan memperuntukkan “kedudukan istimewa orang Melayu dan pribumi mana-mana Negeri Sabah dan Sarawak,” tetapi tidak merujuk secara khusus kepada Orang Asli. Kekaburan mengenai status masyarakat ini dalam perlembagaan membawa kepada pentafsiran terpilih oleh institusi awam yang berbeza.

Mahkamah telah memutuskan bahawa Orang Asli mempunyai hak untuk tanah adat mereka di bawah perlembagaan, tetapi pertubuhan-pertubuhan NGO mengatakan kerajaan gagal mengiktiraf keputusan mahkamah ini. Kerajaan boleh merampas tanah adat jika ia memberi pampasan. Terdapat konfrontasi antara masyarakat Orang Asli dan syarikat pembalakan mengenai tanah, dan ketidakpastian terhadap pemilikan tanah mereka menyebabkan Orang Asli terdedah kepada eksploitasi.

Kumpulan alam sekitar mengkritik projek hidroelektrik berskala besar kerana kesannya terhadap masyarakat Orang Asli, termasuk pemindahan paksa dan kerosakan alam sekitar. Sebagai contoh pada bulan Julai, Orang Asli membantah empangan hidroelektrik Nenggiri di Gua Musang, Negeri Kelantan. Ahli-ahli Jaringan Kampung Orang Asli Kelantan mengancam tindakan undang-undang dan menggesa gerakan besar-besaran menentang projek itu, yang boleh menyebabkan 500 keluarga Orang Asli berpindah secara paksa.

KANAK-KANAK

Pendaftaran Kelahiran: Kanak-kanak yang dilahirkan di negara ini mendapat kewarganegaraan jika salah seorang ibu bapa adalah warga negara atau pemastautin tetap pada masa kelahiran dan ibu bapa berkahwin. Ibu bapa mesti mendaftarkan anak dalam tempoh 14 hari selepas kelahiran. Pendaftaran kelahiran adalah wajib bagi semua kanak-kanak yang dilahirkan di negara ini, walaupun ia tidak memberikan kewarganegaraan. Ibu bapa yang lambat memohon pendaftaran mesti memberikan bukti anak itu dilahirkan di negara ini. Jabatan Pendaftaran Negara akan mendaftarkan kanak-kanak yang dilahirkan oleh pencari suaka dan pelarian tetapi pendaftaran itu sendiri tidak memberikan kewarganegaraan (lihat bahagian 2.g., Orang Tak Bernegara). Akses kepada pendaftaran kelahiran boleh menjadi sukar bagi migran kerana ketakutan kepada pihak berkuasa tetapi UNHCR menggalakkan keluarga pelarian berdaftar mendaftarkan kelahiran anak mereka.

Pada bulan Ogos, Mahkamah Rayuan memutuskan bahawa ibu Malaysia yang berkahwin dengan pasangan warga asing tidak boleh menurunkan kewarganegaraan kepada anak yang dilahirkan di luar negara. Keputusan ini membatalkan keputusan mahkamah pada September 2021 yang membenarkannya.

Pendidikan: Pendidikan adalah percuma, wajib dan universal melalui sekolah rendah (selama enam tahun) untuk warga negara dan pemastautin tetap. Namun tiada mekanisme untuk menguatkuasakan kehadiran. Sekolah kerajaan dibuka kepada sesetengah pelarian yang berdaftar dengan UNHCR, tetapi tidak kepada anak-anak pendatang tanpa dokumen.

Penderaan Kanak-Kanak: Undang-undang memperuntukkan perlindungan, penjagaan, dan pemulihan kanak-kanak; mewajibkan pengamal perubatan, penjaga, dan pengasuh untuk melaporkan sebarang kes penderaan yang disyaki; dan melindungi kanak-kanak daripada keganasan “dalam keluarga.” Pada bulan September, Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat melaporkan sebanyak 1,055 kes penderaan kanak-kanak direkodkan di seluruh negara dari bulan Januari hingga Jun. Penderaan fizikal adalah jumlah tertinggi direkodkan iaitu 578 kes (54.8 peratus), diikuti penderaan seksual 417 kes (39.6 peratus), dan penderaan emosi 60 kes (5.6 peratus). Daripada jumlah itu, 706 kes melibatkan penderaan terhadap kanak-kanak perempuan, manakala 349 kes melibatkan kanak-kanak lelaki.

Perkahwinan Kanak-kanak, Awal, dan Paksa: Umur minimum perkahwinan berbeza mengikut negeri, tetapi dalam kebanyakan keadaan ialah 18 untuk lelaki dan 16 untuk wanita. Gadis-gadis Islam di bawah umur 16 tahun boleh berkahwin dengan kelulusan mahkamah syariah. Orang asli dikawal oleh undang-undang adat tanpa had umur minimum yang ditetapkan untuk berkahwin. Dalam sesetengah kes pihak berkuasa menganggap perkahwinan awal sebagai penyelesaian kepada rogol statutori. Advokat kekal bimbang bahawa keluarga pelarian Rohingya menggunakan perkahwinan kanak-kanak untuk anak perempuan mereka bagi menghadapi masalah ekonomi.

Pelan hala tuju lima tahun kebangsaan kerajaan (meliputi 2021-25) menyasarkan perkahwinan kanak-kanak. Pelan ini menggariskan dasar untuk meningkatkan akses kepada pendidikan dan kehadiran di sekolah, meningkatkan akses kepada pendidikan kesihatan, menangani stigma dan norma sosial mengenai perkahwinan kanak-kanak, dan menetapkan undang-undang dan garis panduan mengenai perkahwinan kanak-kanak yang selaras dengan dasar kerajaan untuk menjaga kesejahteraan kanak-kanak.

Pada Julai, DUN Kedah meluluskan Rang Undang-undang Enakmen Undang-undang Keluarga Islam (Pindaan) 2022 yang menaikkan umur boleh berkahwin bagi wanita di negeri itu daripada 16 kepada 18 tahun. Aktivis masyarakat sivil mengadu bahawa pindaan itu memperuntukkan pengecualian yang masih membenarkan perkahwinan di bawah umur 18 tahun.

Eksploitasi Seksual terhadap Kanak-kanak: Undang-undang melarang pornografi kanak-kanak dan menyatakan bahawa kanak-kanak dianggap mangsa penderaan seksual jika dia mengambil bahagian sebagai peserta atau pemerhati dalam mana-mana aktiviti yang bersifat seksual untuk tujuan gambar, rakaman, filem, pita video, atau persembahan. Pihak berkuasa menguatkuasakan undang-undang ini. Mengikut undang-undang, umur minimum untuk seks bukan komersial adalah 16 tahun untuk lelaki dan perempuan. Polis persekutuan melaporkan kira-kira 20,000 alamat internet di negara ini memuat naik dan memuat turun pornografi kanak-kanak. Penglibatan dalam membikin atau menghasilkan pornografi kanak-kanak membawa hukuman penjara sehingga 30 tahun dan tidak kurang daripada enam sebatan rotan. Sabitan untuk mengakses atau memiliki pornografi kanak-kanak membawa hukuman penjara lima tahun atau denda; sabitan untuk pemerdagangan orang yang melibatkan kanak-kanak untuk tujuan eksploitasi seksual membawa hukuman penjara tiga hingga 20 tahun dan denda.

Kerajaan memberi tumpuan untuk mencegah eksploitasi seksual kanak-kanak, termasuk pemerdagangan seks. Terdapat mahkamah khas untuk jenayah seksual terhadap kanak-kanak. Ia ditubuhkan untuk mempercepatkan perbicaraan yang sering mengambil masa bertahun-tahun untuk diselesaikan. Eksploitasi seksual komersial terhadap kanak-kanak berlaku. Sebuah NGO tempatan menganggarkan pada tahun 2015 (tahun terakhir dengan data yang dilaporkan) 5,000 kanak-kanak telah dieksploitasi dalam seks komersial di Kuala Lumpur dan kawasan sekitarnya. Namun, pihak berkuasa kadangkala menganggap kanak-kanak yang dieksploitasi dalam seks komersial sebagai pesalah atau pendatang tanpa dokumen dan bukannya sebagai mangsa.

Testimoni kanak-kanak hanya boleh diterima jika terdapat bukti yang menyokong, yang menimbulkan masalah khas untuk kes pencabulan apabila mangsa kanak-kanak adalah satu-satunya saksi.

Kanak-kanak Terbiar: Kanak-kanak jalanan paling banyak di Sabah. Anggaran populasi kanak-kanak jalanan berkisar antara beberapa ribu hingga 15,000, yang kebanyakannya dilahirkan di negara ini oleh ibu bapa pendatang haram. Pihak berkuasa mengusir pulang sesetengah ibu bapa ini dan mereka meninggalkan anak-anak mereka tanpa penjaga. Ketiadaan kewarganegaraan, akses kepada sekolah, atau sokongan lain yang diberikan oleh kerajaan, menjadikan kanak-kanak ini sering kali melakukan kerja kasar, dan aktiviti jenayah untuk terus hidup. Mereka yang tinggal di jalanan terdedah kepada pemerdagangan seks dan buruh paksa, termasuk mengemis di bawah paksaan.

Kanak-kanak di Institusi: Jabatan Kebajikan Masyarakat di bawah Kementerian Wanita bertanggungjawab terhadap kanak-kanak yatim atau terbiar dan menyelia 15 rumah kanak-kanak, sembilan rumah perlindungan kanak-kanak berasaskan keluarga Tunas Harapan, dan dua pusat perlindungan untuk mangsa pemerdagangan. Menurut NGO OrphanCare, pada tahun 2021 dianggarkan 64,000 kanak-kanak tinggal di institusi penjagaan kanak-kanak di rumah anak yatim kerajaan dan swasta yang berdaftar dan tidak berdaftar.

Pemerhati melaporkan bahawa beberapa kemudahan swasta yang dikendalikan oleh pertubuhan Islam mengamalkan amal jariah yang menggantikan hubungan kekeluargaan kanak-kanak yang sedia ada untuk hubungan dengan keluarga Islam dan boleh menyukarkan kanak-kanak itu untuk kembali kepada keluarga kandungnya.

ANTI-SEMITISME

Populasi Yahudi negara ini dianggarkan antara 100 hingga 200 orang, yang kebanyakannya terdiri daripada pemastautin asing. Anti-Semitisme adalah masalah serius merentasi spektrum politik dan menarik sokongan yang luas dalam kalangan beberapa segmen populasi.

Terdapat sekatan ke atas warga Israel untuk memasuki negara.

PEMERDAGANGAN ORANG

Lihat Laporan Pemerdagangan Orang Jabatan Negara.

TINDAKAN KEGANASAN, JENAYAH DAN SALAH GUNA LAIN BERDASARKAN ORIENTASI SEKSUAL, IDENTITI ATAU EKSPRESI JANTINA ATAU CIRI-CIRI JANTINA

Penjenayahan: Semua kelakuan seksual sejenis adalah dilarang di bawah kedua-dua peruntukan undang-undang persekutuan dan syariah negeri. Di bawah undang-undang, perbuatan liwat dan seks oral adalah “persetubuhan seks yang bertentangan dengan aturan alami.” Kanun keseksaan persekutuan mengenakan hukuman penjara 20 tahun dan sebatan mandatori, walaupun ia tidak dikuatkuasakan secara aktif. Peruntukan undang-undang syariah negeri, yang dikuatkuasakan oleh jabatan agama Islam negeri dan hanya terpakai kepada orang Islam, membenarkan hukuman sebat untuk hubungan sesama jantina secara suka sama suka dan bagi lelaki yang berkelakuan seperti wanita, walaupun undang-undang tidak terpakai kepada wanita yang berkelakuan seperti lelaki di peringkat persekutuan.

Pada 29 Oktober, pihak berkuasa daripada Dewan Bandaraya Kuala Lumpur, Jabatan Agama Islam Wilayah Persekutuan (JAWI), dan polis menyerbu pesta Halloween berbayar di sebuah tempat komersial di Kuala Lumpur, menurut satu kenyataan bertarikh 30 Oktober daripada ketua polis daerah tempatan. Menurut laporan media, kebanyakan pengunjung parti mengenal pasti diri mereka sebagai LGBTQI+. Saksi kejadian berkata pihak berkuasa meminta mereka yang datang mengemukakan kad pengenalan mereka, dan pegawai JAWI mengasingkan individu yang disenaraikan sebagai Islam pada kad pengenalan mereka daripada bukan Islam. Pegawai JAWI menahan 20 individu yang kad pengenalannya menyatakan mereka adalah lelaki Islam kerana menjadi “lelaki yang, di mana-mana tempat awam, memakai pakaian wanita dan berkelakuan seperti wanita untuk tujuan tidak bermoral.” Sumber melaporkan bahawa penganjur parti mendakwa mendapat kelulusan terlebih dahulu daripada polis untuk acara itu. Selepas campur tangan perundangan daripada Majlis Peguam Malaysia, JAWI membebaskan mereka yang ditahan dengan ikat jamin pada 30 Oktober, tetapi individu tersebut dikehendaki hadir pada 31 Oktober untuk disoal siasat dan “kaunseling,” menurut salah seorang yang ditahan. Aktivis hak asasi manusia tempatan mengecam serbuan itu sebagai intimidasi terhadap komuniti LGBTQI+. Terdapat mereka yang membuat spekulasi bahawa serbuan itu berkemungkinan dilakukan untuk mendapat sokongan orang Islam konservatif menjelang pilihan raya umum pada 19 November.

Keganasan terhadap Golongan LGBTQI+: Pemerhati melaporkan keganasan terhadap golongan LGBTQI+ adalah perkara biasa, dan polis ada kalanya melakukan dan membiarkan keganasan sedemikian, termasuk terhadap individu dalam tahanan. Menurut advokat tempatan, wanita transgender yang dipenjarakan biasanya menjalani hukuman mereka di penjara yang dikhususkan untuk lelaki dan kedua-dua polis dan banduan mendera mereka secara seksual dan lisan. Tinjauan tahun 2018 oleh kumpulan hak asasi transgender tempatan melaporkan lebih daripada dua pertiga wanita transgender mengalami beberapa bentuk penderaan fizikal atau emosi.

Diskriminasi: Undang-undang tidak melarang diskriminasi berdasarkan orientasi seksual, identiti atau ekspresi jantina, atau ciri-ciri seks dan tidak mengiktiraf individu LGBTQI+, pasangan atau keluarga mereka. Golongan LGBTQI+ melaporkan diskriminasi dalam pekerjaan, perumahan dan akses kepada beberapa perkhidmatan kerajaan kerana seksualiti mereka.

Pihak berkuasa sering mendakwa golongan transgender dengan “kelakuan tidak senonoh,” “lelaki berkelakuan seperti wanita,” atau “menghampiri orang untuk tujuan tidak bermoral” di tempat awam, walaupun mereka bukannya mencari pelanggan. Seseorang yang disabitkan dengan kesalahan pertama dikenakan denda kecil dan hukuman penjara maksimum 14 hari; hukuman bagi sabitan berikutnya ialah denda dan penjara sehingga tiga bulan.

Ketersediaan Pengiktirafan Jantina yang Sah: Tiada proses sah untuk membenarkan individu mengemas kini penanda jantina mereka pada dokumen identiti. Pada bulan Ogos, pertubuhan NGO tempatan Justice for Sisters dan Human Rights Watch mengeluarkan laporan bertajuk I Don’t Want to Change Myself: Anti-LGBT Conversion Practices, Discrimination, and Violence in Malaysia yang melaporkan bahawa hampir semua individu transgender yang diketahui telah menghubungi Jabatan Pendaftaran Negara untuk meminta perubahan tersebut telah ditolak.

Amalan Perubatan atau Psikologi Tanpa Sukarela atau Memaksa Yang Secara Khusus Menyasarkan Individu LGBTQI+: Kerajaan membiayai program yang dikenali sebagai mukhayyam (pemulihan) yang bertujuan untuk menukar individu LGBTQI+. Kerajaan melaporkan sehingga Jun 2021, sekurang-kurangnya 1,733 orang telah menghadiri program ini. Pihak berkuasa agama negeri dilaporkan telah memaksa golongan LGBTQI+ untuk mengambil bahagian dalam program “terapi penukaran,” “rawatan” atau “pemulihan” untuk “menyembuhkan” seksualiti mereka. “Pendekatan pemulihan dan penjenayahan semasa Malaysia terhadap golongan LGBT bukan berdasarkan hak mahupun bukti,” kata Thilaga Sulathireh, pengasas bersama NGO Justice for Sisters.

Pada bulan Mac, Jabatan Kemajuan Islam Malaysia mengeluarkan aplikasi telefon pintar yang direka untuk “membantu” orang Islam yang telah “terjerumus dalam amalan LGBTQI+” untuk kembali kepada “cara yang betul” seperti yang diajar dalam kitab suci Islam. Kedai Google Play dan Apple App kedua-duanya mengalih keluar app itu selepas aduan orang ramai.

Sekatan ke atas Kebebasan Bersuara, Berpersatuan, atau Perhimpunan Aman: Gambaran atau ucapan tentang tema LGBTQI+ adalah menyalahi undang-undang. Pada tahun laporan, beberapa penerbitan telah diharamkan kerana mempromosikan budaya LGBTQI+ (lihat bahagian 2, Sekatan terhadap Kebebasan Akademik dan Acara Kebudayaan).

Pada bulan April, Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia menyiasat beberapa individu berhubung klip video yang melibatkan “sekumpulan penari lelaki bersolek yang mempamerkan tingkah laku perempuan” kerana video itu “tidak sesuai untuk dilihat oleh orang ramai, terutamanya pada bulan Ramadan yang mulia.”

Pada bulan Jun, Ketua Polis Negeri Selangor Arjunaidi Mohamed memberitahu media bahawa polis menahan beberapa wanita transgender yang didakwa menari separuh bogel dan menyalakan bunga api pada majlis Aidilfitri pada 27 Mei. Polis juga menahan penganjur acara itu. Dia menyatakan bahawa kes itu disiasat kerana menghina kehormatan seseorang, menyebabkan letupan yang mungkin membahayakan nyawa atau harta benda, dan untuk ucapan yang bertujuan untuk “menyakitkan hati, mencaci, mengugut atau mengganggu orang lain.” Kes itu belum selesai pada akhir tahun.

Pada bulan Ogos, Timbalan Menteri Komunikasi dan Multimedia Datuk Zahidi Zainul Abidin berkata kerajaan dan institusi agama akan meneruskan usaha untuk “membendung sebarang unsur atau adengan yang disifatkan mempromosikan budaya tidak sesuai seperti lesbian, gay, biseksual dan transgender” dalam filem atau media sosial seperti TikTok dan akan mengambil “tindakan keras” terhadap individu yang didapati mempromosikan unsur sedemikian.

ORANG KELAINAN UPAYA

Sesetengah orang kelainan upaya tidak dapat mengakses pendidikan, perkhidmatan kesihatan, bangunan awam dan pengangkutan sama rata seperti orang lain. Undang-undang memberi orang kelainan upaya hak untuk mengakses dan menggunakan kemudahan awam, fasiliti, perkhidmatan, dan bangunan awam yang dibuka atau disediakan kepada orang awam. Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga, dan Masyarakat bertanggungjawab untuk menjaga hak orang kelainan upaya.

Bangunan kerajaan yang baharu pada umumnya mempunyai pelbagai kemudahan untuk orang kelainan upaya. Namun, kerajaan tidak mewajibkan kebolehaksesan untuk pengangkutan bagi orang kelainan upaya, dan pihak berkuasa mengubah suai beberapa kemudahan awam yang lama untuk memberikan akses kepada orang kelainan upaya. Menyedari pengangkutan awam “tidak mesra” untuk orang kelainan upaya, kerajaan mengekalkan 50 peratus pengurangan duti eksais ke atas kereta buatan tempatan dan motosikal yang disesuaikan untuk orang kelainan upaya.

Diskriminasi pekerjaan berlaku terhadap orang kelainan upaya (lihat bahagian 7.d.).

Pelajar kelainan upaya menghadiri sekolah arus perdana, tetapi banyak sekolah tidak boleh diakses sepenuhnya oleh orang kelainan upaya. Kemudahan pendidikan berasingan juga wujud, tetapi tidak mencukupi untuk memenuhi keperluan semua pelajar kelainan upaya. Sehingga Oktober 2021, terdapat 97,220 pelajar yang mendaftar di bawah Program Pendidikan Khas Kementerian Pendidikan yang merangkumi 34 sekolah pendidikan khas, program integrasi pendidikan khas yang menempatkan pelajar berkeperluan khas di kelas khas di sekolah aliran perdana, dan program pendidikan inklusif untuk pelajar arus perdana yang berkeperluan khas.

Bahagian 7. Hak Pekerja

A. KEBEBASAN PERSATUAN DAN HAK UNTUK PERUNDINGAN KOLEKTIF

Undang-undang memperuntukkan kebebasan yang terhad untuk persatuan dan untuk beberapa kategori pekerja untuk menubuhkan dan menyertai kesatuan sekerja, tertakluk kepada pelbagai sekatan undang-undang dan amalan. Undang-undang memperuntukkan hak untuk mogok dan perundingan kolektif, tetapi kedua-duanya dihadkan dengan ketat. Undang-undang melarang majikan daripada campur tangan dalam aktiviti kesatuan sekerja, termasuk pembentukan kesatuan sekerja. Ia melarang majikan daripada menghukum pekerja kerana aktiviti kesatuan yang sah dan mengarahkan dikembalikan semula jawatan pekerja yang dipecat kerana aktiviti kesatuan.

Kerajaan tidak secara berkesan menguatkuasakan undang-undang yang melarang majikan daripada menghukum pekerja kerana aktiviti kesatuan sekerja yang sah dan menghendaki pengembalian semula jawatan pekerja yang dipecat kerana aktiviti kesatuan sekerja. Penalti termasuk denda tetapi jarang dinilai dan tidak setimpal dengan undang-undang lain yang melibatkan penafian hak sivil, seperti diskriminasi.

Undang-undang melarang pegawai pertahanan dan polis serta pekerja bersara atau diberhentikan daripada menyertai kesatuan sekerja. Undang-undang juga mengehadkan afiliasi kesatuan dalam negara dengan kesatuan sekerja lain dalam perdagangan, pekerjaan, atau industri yang serupa. Kelulusan menteri diperlukan untuk afiliasi dengan mana-mana pertubuhan di luar negara. Pekerja asing boleh menyertai kesatuan sekerja tetapi tidak boleh memegang jawatan kesatuan, kecuali jika mereka mendapatkan kebenaran daripada Kementerian Sumber Manusia. Pekerja subkontrak tidak boleh membentuk kesatuan dan tidak boleh berunding atau mendapat manfaat daripada perjanjian perundingan kolektif.

Ketua Pengarah Kesatuan Sekerja dan Menteri Sumber Manusia boleh menolak atau menarik balik pendaftaran sesetengah kesatuan tanpa semakan kehakiman. Masa yang diperlukan untuk kesatuan diiktiraf masih mengambil masa lama dan tidak dapat diramalkan. Pegawai kesatuan melahirkan kekecewaan mengenai kelewatan. Majikan boleh mencabar permohonan pengiktirafan kesatuan di mahkamah, yang membawa kepada kelewatan bertahun-tahun lamanya dalam mengiktiraf kesatuan.

Kebanyakan pekerja sektor swasta mempunyai hak untuk perundingan kolektif. Namun rundingan ini mungkin tidak memasukkan isu pemindahan, kenaikan pangkat, pelantikan, pemecatan, atau pengembalian semula jawatan.

Sistem perundingan bersama untuk perhubungan pekerja sektor awam secara tidak langsung menjadikan kesatuan sekerja sektor awam lebih kepada berperanan dalam menasihati dan tidak ada contoh terkini mogok sektor awam. Kerajaan juga mempunyai hak untuk memaksa timbang tara dalam pertikaian buruh mengikut budi bicara Menteri Sumber Manusia.

Mogok sektor swasta dihadkan dengan ketat. Undang-undang menghendaki dua pertiga daripada ahli kesatuan sekerja berdaftar untuk mengundi bagi mengadakan mogok melalui undi rahsia, dan laporan mesti diserahkan kepada ketua pengarah kesatuan sekerja untuk meluluskan mogok itu sebagai sah. Pekerja yang mogok tanpa kebenaran ketua pengarah kesatuan sekerja boleh didenda, penjara sehingga satu tahun, atau kedua-duanya sekali. Undang-undang melarang mogok umum, dan kesatuan sekerja tidak boleh mogok atas pertikaian yang berkaitan dengan pendaftaran kesatuan sekerja atau pemecatan secara tidak sah. Pekerja tidak boleh mogok dalam pelbagai industri yang dianggap “penting.” Mereka tidak boleh mengadakan mogok apabila pertikaian sedang dipertimbangkan oleh Mahkamah Perusahaan. Pegawai kesatuan mendakwa keperluan undang-undang untuk mogok hampir mustahil untuk dipenuhi.

Pertubuhan Buruh Antarabangsa mendapati bahawa undang-undang, peraturan dan amalan negara ini tidak menyokong sepenuhnya kebebasan berpersatuan dan perundingan kolektif. Kebebasan berpersatuan dan perundingan kolektif tidak dihormati sepenuhnya. Kesatuan peringkat kebangsaan adalah dilarang; kerajaan membenarkan tiga persekutuan kesatuan wilayah – untuk semenanjung Malaysia, dan negeri Sabah dan Sarawak – untuk beroperasi. Mereka menjalankan banyak tanggungjawab kesatuan sekerja peringkat kebangsaan, walaupun mereka tidak boleh berunding bagi pihak kesatuan sekerja tempatan. Kongres Kesatuan Sekerja Malaysia (MTUC) ialah sebuah “persatuan” berdaftar bagi kesatuan sekerja dalam kedua-dua sektor swasta dan kerajaan yang tidak mempunyai hak untuk perundingan kolektif atau mogok tetapi boleh memberikan sokongan teknikal kepada ahli gabungannya. MTUC melaporkan bahawa kira-kira 6 peratus pekerja negara berada dalam kesatuan sekerja, dan kurang daripada 2 peratus dilindungi oleh perjanjian perundingan kolektif. Sesetengah pertubuhan pekerja adalah bebas daripada kerajaan, parti politik, dan majikan, tetapi kesatuan yang dikuasai majikan atau kesatuan “kuning” dilaporkan menjadi kebimbangan.

Dalam sesetengah keadaan, syarikat dilaporkan mengganggu pemimpin kesatuan yang ingin mendapatkan pengiktirafan. Sesetengah kesatuan sekerja melaporkan kerajaan menahan atau menyekat pergerakan beberapa ahli kesatuan di bawah undang-undang yang membenarkan penahanan sementara tanpa mendakwa tahanan itu melakukan jenayah. Kesatuan sekerja menegaskan beberapa pekerja ditahan gaji atau diberhentikan kerana aktiviti berkaitan kesatuan sekerja.

B. LARANGAN BURUH PAKSA ATAU WAJIB

Undang-undang melarang segala bentuk buruh paksa atau wajib. Lima agensi, termasuk Jabatan Tenaga Kerja dalam Kementerian Sumber Manusia, mempunyai kuasa penguatkuasaan di bawah undang-undang, tetapi pegawai mereka tidak sentiasa aktif mencari petunjuk buruh paksa. NGO terus mengkritik kekurangan sumber yang khusus untuk penguatkuasaan undang-undang.

Pada bulan Mac, parlimen meluluskan pindaan kepada Akta Kerja yang memberikan pemeriksa buruh definisi undang-undang buruh paksa yang kini menggabungkan ancaman dan intimidasi, sekatan pergerakan dan penipuan. Sabitan kesalahan kerja paksa akan menyebabkan denda yang sederhana jumlahnya atau hukuman penjara sehingga dua tahun. Kerajaan tidak sentiasa menguatkuasakan undang-undang yang melarang buruh paksa secara berkesan.

Tidak membayar gaji kekal menjadi kebimbangan. Majikan yang merampas pasport meningkatkan keterdedahan pekerja asing kepada buruh paksa. Walaupun menyalahi undang-undang, amalan ini berleluasa. Pekerja migran tanpa akses kepada pasport mereka lebih terdedah kepada keadaan kerja yang teruk, gaji yang lebih rendah daripada yang dijanjikan, potongan gaji yang tidak dijangka dan perumahan yang teruk. NGO melaporkan bahawa ejen atau majikan dalam sesetengah kes merangka kontrak yang termasuk peruntukan untuk pekerja menandatangani hak memberikan pasport mereka dipegang oleh majikan atau ejen.

Majikan, ejen pekerjaan dan perekrut buruh menyebabkan beberapa migran dikenakan buruh paksa atau perhambaan hutang. Banyak syarikat mengupah pekerja asing menggunakan syarikat perekrutan atau penyumberan luar. Perkara ini mewujudkan ketidakpastian tentang hubungan perundangan antara pekerja, syarikat penyumberan luar dan pemilik tempat kerja, dan menjadikan pekerja lebih terdedah kepada eksploitasi. Wakil kesatuan buruh menyatakan bahawa ejen merekrut di negara asal dan tempatan kadangkala mengenakan bayaran yang tinggi, menjadikan pekerja asing terdedah kepada ikatan hutang.

Terdapat laporan yang berwibawa bahawa syarikat tertentu yang mengeluarkan minyak sawit dan sarung tangan getah menggunakan buruh paksa.

Lihat juga Laporan Pemerdagangan Orang Jabatan Negara.

C. LARANGAN BURUH KANAK-KANAK DAN UMUR MINIMUM BEKERJA

Undang-undang melarang semua bentuk pekerja kanak-kanak yang paling teruk. Undang-undang melarang pengambilan bekerja untuk kanak-kanak di bawah umur 15 tahun tetapi memberikan beberapa pengecualian, seperti kerja ringan dalam perusahaan keluarga, kerja dalam hiburan awam, kerja yang dilakukan untuk kerajaan di sekolah atau di institusi latihan, atau bekerja sebagai perantis yang dibenarkan. Tiada umur minimum untuk terlibat dalam kerja ringan. Bagi kanak-kanak antara 14 hingga 18 tahun, tidak ada senarai yang menjelaskan pekerjaan atau sektor tertentu yang dianggap berbahaya, dan oleh itu dilarang.

Kerajaan tidak menguatkuasakan sepenuhnya undang-undang melarang buruh kanak-kanak. Mereka yang didapati melanggar undang-undang buruh kanak-kanak dihukum tidak sepadan dengan hukuman berat untuk jenayah serius lain, seperti penculikan. Penalti jarang dikenakan terhadap pelanggar.

Buruh kanak-kanak berlaku dalam beberapa perniagaan keluarga. Buruh kanak-kanak di kawasan bandar adalah perkara biasa dalam sektor ekonomi tidak formal, termasuk perniagaan makanan keluarga dan pasar malam, dan dalam industri kecil-kecilan. Buruh kanak-kanak juga dapat dilihat dalam kalangan pembantu rumah asing.

Tiada laporan yang disahkan sepanjang tahun tentang bentuk buruh kanak-kanak yang paling teruk.

NGO melaporkan bahawa kanak-kanak tak bernegara di Negeri Sabah amat terdedah kepada eksploitasi buruh dalam pengeluaran minyak sawit, mengemis paksa, dan bekerja dalam industri perkhidmatan, termasuk restoran. Walaupun Kesatuan Kebangsaan Pekerja-Pekerja Ladang melaporkan jarang menemui kanak-kanak terlibat dalam kerja ladang di Semenanjung Malaysia, tetapi terdapat laporan kejadian buruh kanak-kanak berlaku di ladang kelapa sawit di seluruh negara.

Eksploitasi seks komersial kanak-kanak juga berlaku (lihat bahagian 6, Kanak-kanak).

Lihat juga Laporan Senarai Barangan Dikeluarkan oleh Buruh Kanak-kanak atau Buruh Paksa oleh Jabatan Buruh A.S.

D. DISKRIMINASI BERKENAAN KERJA DAN PEKERJAAN

Undang-undang tidak termasuk undang-undang diskriminasi di tempat kerja yang khusus, tetapi perlembagaan melarang diskriminasi terhadap warga negara semata-mata atas alasan agama, bangsa, keturunan, tempat lahir atau jantina. Ketua Pengarah Jabatan Tenaga Kerja boleh menyiasat diskriminasi dalam terma dan syarat pekerjaan untuk kedua-dua pekerja asing dan tempatan. Undang-undang melarang wanita daripada terlibat dalam kerja bawah tanah, seperti dalam lombong, dan menyekat majikan daripada mewajibkan pekerja wanita untuk bekerja dalam kerja industri atau pertanian antara 10 pm hingga 5 am atau untuk memulakan kerja harian mereka tanpa 11 jam rehat berturutan sejak tempoh kerja terakhir.

Ketua Pengarah boleh mengeluarkan arahan yang perlu kepada majikan untuk menyelesaikan dakwaan diskriminasi dalam pekerjaan. Terdapat penalti bagi setiap hari untuk kesalahan yang berterusan.

Majikan bertanggungjawab untuk menyiasat kebanyakan aduan gangguan seksual mengikut cara yang ditetapkan. Kumpulan advokasi seperti Persatuan Peguam Wanita menyatakan peruntukan ini tidak cukup menyeluruh untuk memberikan bantuan yang mencukupi kepada mangsa.

Diskriminasi dalam pekerjaan dan kerja berlaku berkenaan dengan wanita; keahlian bangsa, kaum, dan kumpulan minoriti serta orang kelainan upaya. Kod amalan memberi panduan kepada semua agensi kerajaan, majikan, persatuan pekerja, pekerja dan lain-lain berkenaan dengan penempatan orang kelainan upaya dalam pekerjaan sektor swasta. NGO hak kelainan upaya melaporkan bahawa majikan keberatan untuk mengupah orang kelainan upaya (lihat bahagian 6, Orang Kelainan Upaya). Peraturan memperuntukkan 1 peratus pekerjaan sektor awam untuk orang kelainan upaya.

Pekerja migran mesti menjalani ujian mandatori untuk lebih daripada 15 penyakit serta kehamilan. Majikan boleh menghantar pulang pekerja hamil atau sakit dengan serta-merta. Pekerja migran juga menghadapi diskriminasi pekerjaan (lihat bahagian 7.b. dan 7.e.). Majikan secara unilateral boleh menamatkan permit kerja, menyebabkan pekerja asing dihantar pulang serta-merta.

Wanita mengalami beberapa diskriminasi ekonomi dalam akses kepada pekerjaan. Majikan secara rutin menanyakan status perkahwinan mereka semasa temu duga kerja.

Kerajaan memperuntukkan kuota yang besar kepada majoriti bumiputera untuk jawatan dalam perkhidmatan awam kerajaan persekutuan serta untuk permit dan lesen vokasional dalam pelbagai industri, yang secara ketara mengurangkan peluang ekonomi bagi kumpulan minoriti (lihat bahagian 6, Keganasan dan Diskriminasi Sistemik Kaum atau Etnik).

E. KEADAAN KERJA YANG BOLEH DITERIMA

Gaji dan Undang-Undang Waktu Bekerja: Gaji minimum dikenakan kepada kedua-dua warga negara dan pekerja asing, kecuali mereka yang bekerja dalam perkhidmatan pembantu rumah dan ekonomi gig. Kadar gaji minimum berbeza-beza mengikut lokasi dan kurang daripada paras pendapatan kemiskinan yang diterbitkan oleh Kementerian Kewangan di negeri Sabah dan Sarawak.

Pada bulan Mac, parlimen meluluskan pindaan kepada Akta Kerja, termasuk 45 jam bekerja seminggu, melainkan pekerja menerima gaji lebih masa. Ketua Pengarah Jabatan Tenaga Kerja boleh memberikan pengecualian jika terdapat keadaan khas yang menyebabkan waktu tambahan diperlukan. Pindaan lain melanjutkan cuti bersalin daripada 60 kepada 98 hari, mengehadkan pemberhentian pekerja hamil, dan memperkenalkan cuti kebapaan untuk pekerja lelaki yang sudah berkahwin. Pindaan ini dijadualkan berkuat kuasa 1 Januari 2023.

Undang-undang melindungi pembantu rumah asing hanya mengenai gaji dan penamatan kontrak. Undang-undang mengecualikan mereka daripada peruntukan yang menetapkan satu hari rehat setiap minggu, bekerja lapan jam sehari dan 45 jam seminggu. Sebaliknya, perjanjian atau memorandum persefahaman dua hala antara kerajaan dan beberapa negara sumber untuk pekerja asing memasukkan peruntukan untuk tempoh rehat, pampasan dan syarat pekerjaan lain untuk pembantu rumah asing, termasuk larangan penahanan pasport.

Pada bulan April, Malaysia dan Indonesia menandatangani memorandum persefahaman untuk memerangi buruh paksa dalam kalangan pembantu rumah. Memorandum itu menyatakan bahawa pekerja Indonesia di Malaysia berhak mendapat faedah insurans sekiranya berlaku kecederaan serius atau kematian, hari rehat mingguan, dan hak untuk memegang pasport mereka dan menghubungi ahli keluarga di Indonesia.

Pada 1 Mei, Perdana Menteri Ismail mengumumkan kenaikan 25 peratus dalam gaji minimum bulanan negara. Undang-undang mewajibkan kerajaan menyemak semula gaji minimum setiap dua tahun. Pada bulan Ogos, Kongres Kesatuan Sekerja Malaysia mendakwa syarikat yang membekalkan pekerja pembersihan dan pengawal keselamatan di sekolah dan kemudahan kerajaan lain enggan membayar gaji minimum baharu kepada pekerja mereka.

Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan: Undang-undang keselamatan dan kesihatan pekerjaan (OSH) merangkumi semua sektor ekonomi kecuali sektor maritim dan angkatan tentera. Undang-undang menghendaki pekerja menggunakan peralatan keselamatan dan bekerjasama dengan majikan untuk mewujudkan tempat kerja yang selamat dan sihat, tetapi ia tidak menyatakan hak untuk mengeluarkan diri daripada situasi berbahaya atau mudarat tanpa penalti. Undang-undang mengenai pampasan pekerja meliputi kedua-dua pekerja tempatan dan asing.

Majlis Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Kebangsaan – terdiri daripada wakil pekerja, majikan, dan kerajaan – membuat dan menyelaras pelaksanaan langkah-langkah kesihatan dan keselamatan pekerjaan. Ia menghendaki majikan untuk mengenal pasti risiko dan mengambil langkah berjaga-jaga, termasuk menyediakan latihan keselamatan kepada pekerja, dan mewajibkan syarikat yang mempunyai lebih daripada 40 pekerja untuk menubuhkan jawatankuasa keselamatan bersama pihak pengurusan-pekerja.

Menurut statistik Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan, sehingga bulan Jun, 102 pekerja meninggal dunia, 3,455 hilang upaya bukan kekal, dan 113 hilang upaya kekal dalam insiden berkaitan kerja.

Penguatkuasaan Gaji, Waktu dan OSH: Jabatan Tenaga Kerja Kementerian Sumber Manusia menguatkuasakan gaji, keadaan kerja, dan piawaian keselamatan dan kesihatan pekerjaan (OSH). Kerajaan tidak menguatkuasakan undang-undang dengan berkesan. Pemeriksa mempunyai kuasa untuk menjalankan pemeriksaan tanpa pemberitahuan dan memulakan sekatan. Bilangan pegawai penguatkuasaan buruh tidak mencukupi untuk menguatkuasakan pematuhan. Banyak perniagaan telah beroperasi selama bertahun-tahun tanpa pemeriksaan.

Majikan atau pekerja yang melanggar undang-undang kesihatan dan keselamatan pekerjaan akan dikenakan denda, penjara atau kedua-duanya sekali. Penalti bagi pelanggaran tidak setimpal dengan hukuman bagi jenayah yang serupa. Penalti bagi majikan yang gagal mematuhi undang-undang bermula dengan denda yang dinilai bagi setiap pekerja dan boleh dipenjarakan. Majikan mungkin dikehendaki membayar balik gaji ditambah denda. Jika mereka enggan mematuhi, majikan berdepan denda tambahan bagi setiap hari gaji tidak dibayar. Penalti jarang dikenakan kepada pelanggar.

Majikan tidak menghormati undang-undang mengenai gaji dan waktu bekerja. MTUC melaporkan bahawa 12, 14, dan 18 jam hari bekerja adalah perkara biasa dalam industri makanan dan perkhidmatan lain.

Pekerja migran sering bekerja di sektor di mana pelanggaran adalah perkara biasa. Mereka menjalankan tugas berbahaya dan tidak mempunyai akses yang bermakna kepada nasihat guaman dalam kes pelanggaran kontrak dan penyalahgunaan. Sesetengah pekerja mendakwa majikan mereka menyebabkan mereka mengalami keadaan hidup yang tidak berperikemanusiaan dan menyerang mereka secara fizikal. Majikan pembantu rumah kadangkala gagal mematuhi syarat pekerjaan dan menyebabkan pekerja dianiaya. Majikan dilaporkan menyekat pergerakan pekerja dan penggunaan telefon mudah alih; menyediakan makanan yang tidak berkualiti; tidak menyediakan masa rehat yang mencukupi; pekerja diserang secara seksual; serta mengganggu dan mengancam pekerja, termasuk dengan pengusiran.

Sektor Tidak Formal: Sehingga tahun 2019, tahun terkini data boleh didapati, lebih daripada satu juta pekerja dianggap berada dalam sektor tidak formal bukan pertanian. Ini termasuk mana-mana perusahaan yang tidak berdaftar dengan Suruhanjaya Syarikat Malaysia atau badan profesional lain dan termasuk lebih daripada satu juta orang yang bekerja sendiri atau perniagaan mikro, seperti pekerja di rumah, penjual jalanan dan bengkel kecil. Lebih separuh daripada pekerja tidak formal adalah lelaki, dan lebih daripada tiga perempat berada di bandar.

Pada bulan Mac, parlimen meluluskan pindaan kepada Akta Kerja 1955 yang memberikan pekerja gig anggapan pekerjaan, memberikan mereka perlindungan yang sama seperti diberikan kepada pekerja lain walaupun tanpa kontrak bertulis. Di samping itu, peruntukan di bawah Akta Keselamatan Sosial Pekerjaan Sendiri 2017 menghendaki individu yang bekerja sendiri mendaftar, mencarum kepada skim keselamatan sosial bekerja sendiri, dan bagi mereka yang melebihi tahap pendapatan tertentu untuk membayar cukai. Undang-undang ini dijadualkan berkuat kuasa pada tahun 2023.

U.S. Embassy in Malaysia

BIRO DEMOKRASI, HAK ASASI MANUSIA, DAN BURUH

RINGKASAN EKSEKUTIF